Author :
Abstract
Çocuk hakları, çocukların; fiziksel, sosyal ve bilişsel yönden gelişimini destekleyen, çocukları dil, din, renk ayırt etmeksizin her ortamda korumayı amaçlayan uluslararası imzalanmış sözleşmeler ve antlaşmalarla korunan haklardır. Çocuk haklarını, çocukların tanımasından öte çocukların içinde doğduğu, yaşadığı ve kişiliğinin temellerinin atılmasını sağlayan aile ortamlarındaki yetişkinlerin, ebeveynlerin, tanıması gerekir. Yapılan çalışmalar ailelerin çocuk hakları konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Bu doğrultuda yapılan bu çalışmada ailelerin çocuk haklarına ilişkin tutumu geliştirmek adına ebeveynlere yönelik çocuk hakları programı oluşturulmuştur. Yapılan bu çalışmanın amacı, ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumlarının, ebeveynlere yönelik hazırlanan çocuk hakları programına göre değişimini incelemektir. Bu amaç ile bu çalışma nicel araştırma desenlerinden öntest-sontest kontrol gruplu deneysel desen ile yapılmıştır. Çalışmaya Gaziantep il merkezinde bulunan, çocuğu okul öncesi eğitimine devam eden, 15 deney 15 kontrol grubu olmak üzere toplamda 30 ebeveyn katılmıştır. Programın etkililiğini ölçmek adına ön test, son test ve kalıcılık testlerinde Yurtsever (2009) tarafından geliştirilen “Ebeveynlere Yönelik Çocuk Hakları Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS 21 paket programı yardımı ile Mann Whitney U Testi ve Friedman Testi kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler neticesinde, çocuk hakları programına katılan ebeveynlerin, çocuk haklarına ilişkin tutumlarının toplam puanında olumlu yönde bir artış olduğu görülmüştür. Yapılan çalışmanın sonucunda örneklemdeki ebeynlerin çocuk hakları konusunda eğitim almalarının, ebeynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumlarını geliştirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda uygulamalara ve araştırmalara yönelik bazı önerilerde bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
Children's rights, children; these are the rights that support their physical, social and cognitive development, aim to protect children in every environment regardless of language, religion and color, and are protected by internationally signed conventions and treaties. Children's rights should be recognized by adults and parents in family environments where children are born, live, and provide the foundation for their personality. Studies have revealed that families should be made aware of children's rights. In this study, a child rights program was created for parents in order to improve the attitude of families regarding children's rights. The purpose of this study is to examine the change of parents' attitudes towards children's rights according to the child rights program prepared for parents. For this purpose, this study was conducted with an experimental design with pre-test and post-test control group, one of the quantitative research methods. A total of 30 parents, 15 experimental and 15 control groups, who are in the city center of Gaziantep, whose children are attending pre-school education, participated in the study. In order to measure the effectiveness of the program, the "Child Rights Attitude Scale towards Parents" developed by Yurtsever (2009) was used in the pre-test, post-test and permanence tests. The data were analyzed with the help of SPSS 21 package program using Mann Whitney U Test and Friedman Test. As a result of the analysis, it was observed that there was a positive increase in the total score of the attitudes towards children's rights of the parents participating in the child rights program. As a result of the study, it was found that sample parents' training on children's rights improved their attitudes towards children's rights. At the end of the study, some suggestions were made for applications and researches.
Keywords
- Adler, A. (2017). Çocuk eğitimi. (K. Şipal, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
- Akçay, B. (2019). Stem etkinliklerinin anaokuluna devam eden 6 yaş çocukların problem çözme becerilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi. İstanbul.
- Akyüz, E. (2018). Çocuk hukuku-çocukların hakları ve korunması (6. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
- Aries, P. (1962). Centurıes of chıldhood-A social history of family life. (R. Baldıck, Çev.) New York, U.S.D: Alfred A. Knopf.
- Arslan, Ç. (2019). Çocuğu ortaokula devam eden ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Van.
- Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (24. bs.). Ankara: Pegem
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
- Creswell, J. W. (2017). Karma Yöntemler. J. W. Creswell içinde, Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları: 215-240 (G. Hacıömeroğlu, Çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
- Çarıkçı, S. (2019). Çocuk hakları eğitimi programı'nın ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin çocuk hakları tutum ve farkındalıklarına etkisi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
- Day, D. M., Peterson-Badali, M., & Ruck, M. D. (2006). The relationship between maternal attitudes and young people's attitudes toward children's rights. Journal of Adolescence, 29(2), 193-207. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2005.05.002 adresinden elde edilmiştir.
- Dinç, B. (2015). Okulöncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk hakları eğitimi konusundaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 7-25. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.3c1s1m
- Dockettt, S., & Perry, B. (2016). Okula hazır bulunuşluk. S. Dockettt, & B. Perry içinde, Okula geçiş:algılar, beklentiler, deneyimler: 47-75 (G. B. Seyhan, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Doğan, G. Ö. (2017). Çocuk hakları eğitiminde uzman sınıf öğretmenlerinin perspektifinden etkili çocuk hakları eğitimi: Anlayışlar ve uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gaziantep.
- Duyan, V., & Adıgüzel, C. (G. Baran, Ed.). (2017). Aile Danışmanlığı (2. bs.). (Ankara: Pelikan Yayınevi.
- Fazlıoğlu, Z. (2007). Çocuk Hakları Sözleşmesinde yer alan çocuk hakları konusunda öğretmenlerin ve yöneticilerin bilinç düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
- Freud, S. (2013). Çocukta fobinin analizi- küçük Hans vakası. (D. Muradoğlu, Çev.). Ankara: Say Yayınları.
- İşler, M. (2019). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü. Van.
- Jung, C. G. (2019). Kişiliğin gelişimi (4. bs.). (D. Olmaç, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Karakaş, B., & Çevik, Ö. C. (2016). Çocuk Refahı: çocuk hakları perspektifinden bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi vr İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 887-906.
- Kesayak, Y. (2018). Ailede çocuk haklarının uygulanma düzeyine ilişkin ebeveyn görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilgiler Enstitüsü. Kastamonu.
- Kılıçgün, M. Y., & Oktay, A. (2011). Çocuk haklarına yönelik ebeveyn tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve standardizasyonu. Buca eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 1-22.
- Kızılırmak, K., & Ersoy, Ö. A. (2015). İlkokul birinci sınıfa devam eden çocukların annelerinin çocuk haklarına yönelik tutumlarının inceleenmesi(Ankara örneklemi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 523-541.
- Kükürtcü, S. K. (2011). 5-6 yaş çocuklarının ailelerinin ve öğretmenlerinin kullandıkları disiplin yöntemlerinin çocuk hakları ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Kükürtcü, S. K. (2019). Çocuk hakları ve demokrasi eğitiminin çocukların demokratik davranışlarına etkisi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- MEBa. (2013). OBADER: Okul öncesi eğitimi ile bütünleştirilmiş aile eğitim rehberi. Ankara: MEB.
- MEBb. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB.
- Merey, Z. (2018). Çocuk haklarının tarihsel gelişimi. Çocuk hakları. s: 72-86. Ankara: Pegem
- Pembegül, B. N. (2019). TÜBİTAK tarafından çocuklara yönelik yayımlanan popüler bilim dergilerinin çocuk hakları açısından incelenmesi. Yüksek Lİsans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
- Piaget, J., & Inhelder, B. (2019). Çocuk psikolojisi (3. bs.). (O. Türkay, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Sağlam, M., & Aral, N. (2016). Tarihsel süreç içerisinde çocuk ve çocukluk kavramları. Çocuk ve Medeniyet, 1(2), 43-56. https://dergipark.org.tr/en/pub/cm/issue/57207/807848
- Sak, İ. T. (Z. Merey, Ed.). (2018). Çocukluğun tarihi (3. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
- Sarı, T. (2019). Çocuk kütüphanelerinde yer alan çocuk kitaplarının çocuk hakları açısından incelenmesi: Ankara ili örneği . Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın.
- Stearns, P. N. (2018). Çocukluğun tarihi (1. bs.). (M. Demir, Dü., H. Dikmen, & B. Uçar, Çev.) İstanbul: Dedalus Kitap.
- Taşkın, A. (2019). Çocuk hakları konusunda ebeveyn tutumları ile ortaokul öğrencilerinin farkındalık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Giresun.
- Topçu, B. (2019). Yaratıcı drama temelli çocuk hakları eğitimi programının geliştirilmesi ve uygulanması. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gaziantep
- Tur, S. (2019). İlkokulda öğrenim gören Suriyeli sığınmacı öğrencilerin çocuk haklarına ilişkin algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın.
- UNİCEF. (1989). Çocuk haklarına dair sözleşme. Mayıs 06, 2020 tarihinde UNİCEF Türkiye: https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dairs%C3%B6zle%C5%9Fme adresinden alındı
- Ünal, F. (A. B. Aksoy, Ed.). (2015). Her yönüyle okul öncesi eğitim 25. Hedef CS Yayıncılık: Ankara
- Washıngton, F. (2010). 5-6 yaş grubu çocuklarına uygulanan aile katılımlı çocuk hakları eğitimi programının etkililiğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
- Yavuzer, H. (2018). Çocuk psikolojisi (42. bs.). İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Yazıcı, E., Baydar, I. Y., Kandır, A., & Gelişli, Y. (2017). Ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumlarının bazı değişkenler yönünden incelenmesi. INTERNATIONAL CHILDREN’S RIGHTS CONGRESS (CRC): 139-149. Düzce: Eğiten Kitap
- Yeşilkayalı, E. (2014). Ebeveynlerin çocuk haklarına yönelik tutumları ile ilköğretim öğrencilerinin ahlaki olgunluk ve hoşgörü eğilimleri arasındaki ilişki. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü. İzmir. Yurtsever, M. (2009). Ebeveyn çocuk hakları tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve annebabaların çocuk haklarına yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü. İstanbul
