FİNANSAL BİLGİ MANİPÜLASYONU VE BENEİSH MODELİ: BIST TAŞ VE TOPRAĞA DAYALI SEKTÖR GRUBU İŞLETMELERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Author :
Abstract
Finansal piyasalarında önemli bir pozisyonda olan işletmelerin hazırladıkları finansal raporların manipüle edilme ihtimali bulunmaktadır. Tahakkuk esaslı muhasebeleştirme esasının işletmelere sağladığı esneklik sayesinde işletmeler finansal durum ve performanslarını olduğundan farklı göstererek hazırladıkları raporlarda finansal bilgi manipülasyonu yapabilmektedir. Bu çalışmada, Beneish TR Modeli kullanılarak hisse senetleri Borsa İstanbul (BİST)’te işlem gören taş ve toprağa dayalı sektör grubunda bulunan 19 işletmenin 2017,2018 ve 2019 dönemleri finansal tablolarında finansal bilgi manipülasyonu yapıp yapmadıklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca şirketlerin bu dönemlerde yayınlanan bağımsız denetim raporlarında belirtilen kilit denetim konularına göre aralarında ilişki olup olmadığı değerlendirilmiştir. Çalışmanın evrenini oluşturan 19 firmanın finansal raporlarından elde edilen verilerle Beneish TR modeline göre manipülasyon olasılığını ifade eden Mi değerleri hesaplanarak standart normal dağılımı belirleyerek Zi değerleri hesaplanmıştır. Elde edilen Zi değerlerine göre, 2017 döneminde değerlendirilen 17 işletmeden 12’sinin, 2018 döneminde değerlendirilen 18 şirketten 10’unda ve 2019 döneminde değerlendirilen 18 işletmeden 12’sinde muhasebe manipülasyonuna başvurduğuna ilişkin ciddi ve çok önemli bulgular bulunduğu tespit edilmiştir. İlgili işletmelerin bağımsız denetim raporlarında belirtilen kilit denetim konuları incelendiğinde ise üç dönemde de en fazla “hasılatın muhasebeleştirilmesi” ile ilgili kilit denetim konusunun belirtildiği tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
It is always likely that the financial reports prepared by businesses that have significant roles in the financial markets may be manipulated. Via the flexibility provided by the accrual-based accounting principle, businesses are able to manipulate financial information in their reports by showing their financial status and performance differently. This study, using the Beneish TR Model, aims to determine whether 19 businesses in the stone and soil-based industry whose stocks are traded on Borsa İstanbul (BİST) committed manipulation of financial information in their financial reports in the periods of 2017, 2018 and 2019. In this study, it was also evaluated whether there was a relationship between these businesses according to the key audit matters specified in the independent audit reports published in these periods. With the 19 businesses that constitute the universe of the study, the data obtained from their financial reports were used to calculate the Mi values which show probability of manipulation according to the Beneish TR model and thus Zi values were calculated by determining the standard normal distribution. It can be concluded from the Zi values found that there are serious findings such as: 12 out of 17 businesses evaluated in 2017, 10 out of 18 businesses evaluated in 2018 and 12 out of 18 businesses evaluated in 2019 period resorted to accounting manipulation. When the key audit matters stated in the independent audit reports of these businesses were examined, it was also observed that the key audit matter concerning the “accounting of the revenue” was the most common one in all three periods.
Keywords
- Bayırlı, Rıdvan. (2006). Yaratıcı Muhasebe, Etik, Firma Değeri ve Örnek Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- BDS 701, (2017). Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi, http://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/BDS/bdsyeni25.12.2017/BD S%20701-Site.pdf
- Bekçi, İsmail ve Avşarlıgil, Nuri (2011). “Finansal Bilgi Manipülasyonu Yöntemlerinden Yaratıcı Muhasebe ve Bir Uygulama”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 13(2), 131162.
- Beneish Messod D. (1999). “The Detection of Earnings Manipulation”, Association for Investment Management and Research, September-October, 24-36.
- Beneish, Messod D. (1997). Detecting GAAP Violation: Implications for Assessing Earnings Management among Firms with Extreme Financial Performance, Journal of Accounting and Public Policy, 16(3), 271-309.
- Çağıran (Kalıpçı), Fevziye ve Varıcı, İdris (2019). “Bağımsız Denetim Standardı (BDS) 701 Çerçevesinde Kilit Denetim Konuları: Borsa İstanbul İmalat Sanayi Sektöründeki İşletmelerin Denetim Raporları Üzerine Bir Analiz”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 22, 193-208.
- Demir, Volkan ve Bahadır, Oğuzhan (2007). “Muhasebe Manipülasyonu”, Mali Çözüm Dergisi, 84, 103-119.
- Doğan, Mehmet D. (2008). Büyük Türkçe Sözlük, 4.Basım, İstanbul, Pınar Yayınları.
- Doğan, Ebubekir (2009). Finansal Bilgi Manipülasyonu ve Finansal Bilgi Manipülasyonunun Belirlenmesine Yönelik Modeller: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda Bir Uygulama Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
- Dölen, Tuğba (2016) “Yaratıcı Muhasebe Uygulamaları Açısından Borsa İstanbul’da İşlem Gören Gıda Sektöründeki Şirketler Üzerine Bir Uygulama” İşletme Araştırmaları Dergisi, 8/1. ss:576-591.
- Fındık, Hakkı ve Öztürk Erkan (2016). “Finansal Bilgi Manipülasyonunun Beneish Modeli Yardımıyla Ölçülmesi: BIST İmalat Sanayi Üzerine Bir Araştırma” İşletme Araştırmaları Dergisi, 8/1, ss: 483-499.
- Güler, Sevinç, Emgin, Ongun and Uçma Tuğba (2013). “A Pragmatic Manifest For Ethics in Emerging Markets: The Prediction Of Manipulation in Turkey By Using Beneish’s Model”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 3: 149-164.
- Güner, Mehmet ve Kurnaz Ersin (2020). “Muhasebe Manipülasyonunun Beneish Modeli Yardımıyla Ölçülmesi: BİST Kimya, Petrol, Plastik Endeksi Şirketleri Üzerine Bir Araştırma” Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13 (2): 195-214.
- Hariri, Hariri, Pradana, Ayub W.S. and Widjajanti, Sri.L. (2017). “Predicting Financial Statements Corporate Fraud: Beneish M-Score Model”, Jurnal Ilmiah Bidang Akuntansi dan Manajemen, 14 (2): 93-100.
- Holda, Artur (2020). “Using the Beneish M-Score Model: Evidence from non-financial companies listed on the Warsaw Stock Exchange”, Investment Management and Financial Innovations, 17 (4) : 89-401.
- Jones, Keith L., Krishnan, Gopal V. ve Melendrez Kevin D. (2008). “Do Models of Discretionary Accruals Detect Actual Cases of Fraudulent and Restated Earnings? An Empirical Analysis”, Contemporary Accounting Research, 25 (2): 499-531.
- Kalaycı, Şeref (2010). SPPS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Tekinkileri, (5.Baskı), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
- Kamal, Mohamad E. M., Salleh M.F. and Ahmad A.(2016), Detecting Financial Statement Fraud by Malaysian Public Listed Companies: The Reliability of the Beneish M-Score Model Jurnal Pengurusan, 46: 23-32.
- Kara, Ekrem, Uğurlu, M. ve Körpi, M. (2015). Using Beneish Model in Identifying Accounting Manipulation: An Empirical Study in BIST Manufacturing Industry Sector, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 1(1): 21-39.
- Kara, Suat, Sakarya, Şakir ve Aksu, Mesut A. (2016). “Beneish Modeli İle Kazanç Manipülasyonunun Tespit Edilmesi: BIST Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8 (2): 13-25.
- Karakaş, Sercan (2019). Spor Kulüplerinin Finansal Manipülasyon Eğilimi İle Finansal Fair Play Kuralları Arasındaki İlişkinin Beneish Modeli İle Ölçülmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Korkmaz, Hüsniye S. (2019). Finansal Bilgi Manipülasyonunda Beneısh Modeli: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kukreja, G. Gupta, S.M., Sarea A. M.and Kumaraswamy, S. (2020), “Beneish M-Score And Altman Z-Score As A Catalyst For Corporate Fraud Detection,21 (4), pp. 231-241.
- Küçükkocaoğlu, G. ve C. Küçüksözen. 2005. “Gerçeğe Aykırı Finansal Tabloların Ortaya Çıkarılması: İMKB Şirketleri Üzerine Amprik Bir Çalışma”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (28), ss:160-171.
- Küçüksözen, Cemal (2004). Finansal Bilgi Manipülasyonu: Nedenleri, Yöntemleri, Amaçları, Teknikleri, Sonuçları ve İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Küçüksözen, Cemal (2005). Finansal Bilgi Manipülasyonu: Nedenleri, Yöntemleri, Amaçları, Teknikleri, Sonuçları ve İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, SPK Yayınları No: 183, Ankara.
- Öcal, Nurcan, Atasoy, Yasemin ve Öcal Öykü (2017). “Muhasebe Bazlı Kazanç Manipülasyonunun Tespitinde Kullanılan Beneish Modelinin Test Edilmesi”, Uluslararası Katılımlı 21.Finans Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 18-21 Ekim, Balıkesir.
- Ölmez, İzzet U. (2018). Manipulation Of Financial Information In Terms Of Investment Decision And A Practice With Beneish Model, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
- Özcan, Ahmet (2018). “The Use of Beneish Model in Forensic Accounting: Evidence from Turkey”. Journal of Applied Economics and Business Research, 8(1) :57-67.
- Öztürk, Seyhan ve Yılmaz, Cihan (2019). “Finansal Sıkıntının Muhasebe Manipülasyonu İle İlişkisi: Bist Gelişen İşletmeler Piyasasında Bir Uygulama”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 41: 241-254.
- Paolone, Francesco ve Magazzino, Cosimo (2014). “Earnings Manipulation Among The Main Industrial Sectors - Evidence From Italy”,Economia Aziendale Online, 5(4): 253-261.
- Repousis, Spyridon (2016). “Using Beneish Model To Detect Corporate Financial Statement Fraud in Greece” Journal of Financial Crime, 23 (4) :1063-1073.
- Sakarya, Şakir, Kara, Suat, ve Toraman Ahmet M. (2019). “Kazanç Yönetimi ve Yönetim Karakteristikleri İlişkisinin Borsa İstanbul’da Test Edilmesi”, Kocatepe İİBF Dergisi, 21 (2) : 126-139.
- Tekin, Eda. (2017). 2010-2014 Yılları Arasında Türkiye'de Halka Açık Şirketlerde Manipülasyon Üzerine Beneish Modeli İle Ampirik Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Tepeli, Yusuf ve Kayıhan, Burak. (2016). “Muhasebe Manipülasyonunun Beneish Modeli İle Tespit Edilmesi: BİST Gıda Maddeler Sanayi Sektörü’nde Bir Uygulama” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi,14 (4) :245:264.
- Toplu, Nesibe (2019). Türkiye’de Finansal Bilgi Manipülasyonu ve Ortaya Çıkarılmasına Yönelik Araştırma (Beneish Modeli), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ünver Kiracı, Özlem (2019). Muhasebe Manipülasyon Tekniği Olarak Büyük Temizlik ve Beneish Modeliyle BİST’te Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Varıcı, İdiris ve Er, Bünyamin (2013). Muhasebe Manipülasyonu ve Firma Performansı İlişkisi: İMKB Uygulaması, Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(1), 43-52.
- Warshavsky, M. (2012).“Analyzing Earnings Quality As A Financial Forensic Tool”, FVLE Issue, 39: 16-20.
- Yanık, Serap ve Karataş, Muharrem (2017). Denetim Raporlarının Geleceği: Yeni Düzenlemeler ve Ülke Uygulamaları, Muhasebe ve Finansman Dergisi,1-26.
