YETİŞKİNLERDE E-SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN SAĞLIK DAVRANIŞLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: KESİTSEL BİR ÇALIŞMA (İSTANBUL)
Author :
Abstract
Amaç: Bu araştırma, yetişkinlerin E-sağlık Okuryazarlık düzeyinin sağlıkla ilgili davranışlar üzerindeki etkisini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Kesitsel ve tanımlayıcı özellikte olan bu çalışmanın verileri, E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Sağlıklı Davranış Ölçeği kullanılarak, katılımcılarla yüz yüze görüşülerek elde edilmiştir. Araştırmada, kolayda örneklem yöntemi kullanılarak 601(K=395, E=206) katılımcıya ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler SPSS 22.0 paket programıyla değerlendirilmiştir. Araştırmada kullanılan ölçeklerin geçerlilik ve güvenirliğini test etmek amacıyla güvenirlik analizi, frekans dağılımı, ölçek ortalamaları ve standart sapması, E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Sağlıklı Davranış Ölçeği üzerindeki etkisini ölçmek için regresyon analizi yapılmıştır. Bulgular: e-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Sağlıklı Davranış Ölçeği ile ilgili yapılan geçerlilik ve güvenirlik analizi sonucunda cronbach alpha değerleri sırasıyla 0,841 ve 0,727 bulunmuştur. Regresyon analizi sonucuna göre e- Sağlık Okuryazarlık düzeyinin Sağlıkla İlgili Davranışlar üzerinde istatistiksel olarak anlamı bulunmuştur (p<0,001, F=41,209). Sağlıkla İlgili Davranışların belirleyicisi olarak e-Sağlık Okuryazarlık düzeyinin çok güçlü olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Bu çalışma sağlıkla ilgili bilgiye ulaşma davranışlarının e-sağlık okuryazarlığı ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bulgulara göre okuryazarlık düzeyi yüksek katılımcılar; yüksek kaliteli sağlık kaynaklarını düşük kaliteli sağlık kaynaklarından ayırt edebildiklerini dolayısıyla internetten ulaşılan kaynakları niteliksel olarak değerlendirme yapabildiklerini ve sağlığı ile ilgili kararlarda internetten elde edilen bilgileri kullandığında kendilerini güvende hissetmediklerini vurgulamıştır. Bu yüzden internetin sağlıklı davranışlar üzerinde doğrudan bir etkisi olmadığı düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
Aim: This study was conducted to determine the effect of adults’ E-health literacy level on health-related behaviors. Material and Methods: The data of this cross-sectional and descriptive study was obtained by using the E-Health Literacy Scale and the Health-Related Behaviors Scale by face-to-face interviews with the participants. In the study, 601 (F=395, M=206) participants were reached by using easy sampling method. The data obtained from the research were evaluated with SPSS 22.0 package program. In order to test the validity and reliability of the scales used in the study, reliability analysis, frequency analysis, scale averages and standard deviation and regression analysis was conducted to measure the impact of the E-Health Literacy Scale on the Healthy Behavior Scale. Results: As a result of validity and reliability analysis of E-Health Literacy Scale and Health-Related Behaviors Scale, cronbach alpha values were found to be 0.841 and 0.727, respectively. According to the results of the regression analysis, the level of e-Health Literacy was statistically significant on Health-Related Behaviors (p<0,001, F=41,209). As the determinant of Health-Related Behaviors, it has been determined that the level of e-Health Literacy is very strong. Conclusion: This study showed that the behaviors of accessing health related information are associated with e-health literacy. According to the findings, participants with high literacy level; emphasized that they are able to distinguish high quality health resources from low quality health resources and therefore qualitatively evaluate the resources available on the internet and they do not feel safe when they use the information obtained from the internet in health related decisions. Therefore, it is thought that internet has no direct effect on healthy behaviors.
Keywords
- Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411–423.
- Akcilek, E, (2017) “Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi, T.C. İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, S. 19-41.
- Chang, L. C. (2011). Health literacy, self‐reported status and health promoting behaviours for adolescents in Taiwan. Journal of Clinical Nursing, 20(1‐2), 190-196.
- Doğan, Ş. (2019). Sosyal Medyanın Kamuoyu Oluşturmada Kullanımı: 16 Nisan 2017 Anayasa Değişikliği Referandumu Sürecinde Siyasi Aktörlerin Sosyal Medya Paylaşımlarının İçerik Analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 423-442.
- Ertem, A.A. (2019), “Sağlık Okuryazarlığının Sağlık Davranışlarıyla İlişkisi: Sağlık Teknikerliği Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”, (Yayımlanmış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, S. 86.
- Fleary, S. A., Joseph, P., & Pappagianopoulos, J. E. (2018). Adolescent health literacy and health behaviors: a systematic review. Journal of adolescence, 62, 116-127.
- George, D., & Mallery, P. (2001). SPSS for windows. Needham Heights, MA: A Pearson Education.
- Hashempour, L. (2018), “Sağlık ve Diyabet Okuryazarlığı: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Örneği”, Yayımlanmış Doktora Tezi, Ankara.
- Healthy People.gov, (https://www.healthypeople.gov/2020/topicsobjectives/topic/health- communication-and-health information-technology) (7.11.2019).
- Heiman, H., Keinki, C., & Huebner, J. (2018). E-Health literacy in patients with cancer and their usage of web-based information. Journal of Cancer Research and Clinical Oncology, 144(9), 1843-1850.
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Prenticehall.
- Hove, T.,Paek, H. J., & Isaacson, T. (2011). Using adolescent eHealth literacy to weigh trust in commercial web sites: the more children know, the toughertheyaretopersuade. Journal of AdvertisingResearch, 51(3), 524-537.
- Kindig, David A.,Allison, M., Panzer and Lynn Nielsen Bohlman, eds. (2004), “Health literacy: aprescriptiontoend confusion”,National Academies Press.
- Kim, S. H., & Son, Y. J. (2017). Relationships between eHealth literacy and health behaviors in Korean adults. CIN: Computers, Informatics, Nursing, 35(2), 84-90.
- Kim, S. H., & Son, Y.J.(2017).“Relationships between e-Health literacy and health behaviors in Koreana dults”, CIN: Computers, Informatics, Nursing, 35(2), 84-90.
- Liebl, P., Seilacher, E., Koester, M. J., Stellamanns, J., Zell, J., & Hübner, J. (2015). What cancer patients find in the internet: the visibility of evidence-based patient informationanalysis of information on German websites. Oncology research and treatment, 38(5), 212-218.
- Norman, C. D. & Skinner, H.A. (2006). “e-Health literacy: essential skills for consumer health in a networked world”. Journal of Medical Internet Research, 8(2), e9.
- Özdamar, K., (1999), “Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi”, Kaan Kitapevi, Eskişehir.
- Park DJ, Kwon MS, Choi JH. (2013). The influence of health information orientation, attitude of Internet health information, and e-Healthliteracy on personal health behaviors. J Public RelatRes. 17(3): 379–413.
- Sharma, S. (1996). Applied MultivariateTechniques. John Wiley & Sons Inc.: New York.
- Shiferaw, K. B., Mehari, E. A., & Eshete, T. (2020). E-Health literacy and internet use among undergraduate nursing students in a resource limited country: A cross-sectional study. Informatics in Medicine Unlocked, 18, 100273.
- Sezer, C., & Amarat, M., (2018), “Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi İlişkisi Üzerine Bir Çalışma”, Researchgate.net. S. 1813. (https://www.researchgate.net/publication/329917533).
- Sezer, A., (2020), “Sağlık Okuryazarlığın Sağlık Yaşam Biçimi Davranışları ile İlişkisi”, (Yayımlanmış Yüksek Tezi), T.C. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, s. 45.
- Şengül, H., Çınar, F., Çapar, H., Bulut, A., & Çakmak, C. (2017). “Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin E-sağlık Okuryazarlığı ve İnternet Kullanımına Yönelik Tutumları: Bir Vakıf Üniversitesi Örneği”, International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 4(5), 1277-1287.
- Taş, T. A., ve Akış, N. (2016). Sağlık okuryazarlığı. Sted, 25(3), 119-124.
- Tanrıöver, M. D., Yıldırım, H. H., Ready, F. N. D., Çakır, B., & Akalın, H. E. (2014). “Sağlık Okuryazarlığı Araştırması, Ankara İli Sincan İlçesi Birinci Basamak Sağlık Personelinde Sağlık Okuryazarlığı İle İlgili Eğitim Programı Geliştirilmesi”, T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü
- Tanrıöver, vd. (2014), “Türkiye Sağlık Okuryazarlık Araştırması”, Sağlık-Sen Yayınları, Ankara.
- Tözün, M. ve Sözmen, M.K. (2014), Halk Sağlığı Bakışı ile Sağlık Okuryazarlığı, Smyrna Tıp Dergisi, S. 53.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (2019), “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması”, 2019 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30574
- Xie, B. (2012). Improving older adults'e-health literacy through computer training using NIH online resources. Library & information science research, 34(1), 63-71.
- Zarcadoolas, C., Pleasant, A., & Greer, D. S. (2009). Advancing health literacy: A framework for understanding and action (Vol. 45). John Wiley & Sons. s. 4-6.
