Author :
Abstract
Klasik Türk Şiirinde kullanılan kelimelerin klasik şiir geleneğinin anlam dünyası dikkate alındığında zaman zaman farklı anlamlara gelecek şekilde ve değişik çağrışımlarla ve benzetmelerle kullanıldığı söylenebilir. Bu kullanımlar şiirin anlamını derinleştirip zenginleştirir. Şairler kelimelerin değişik anlamlarından istifade ederek söz ve anlam sanatları vasıtasıyla farklı ifade imkânları yaratmışlardır. Bu çalışmada dönmek fiilinin klasik Türk şiirindeki kullanımı, fiilin şiirlerdeki anlam dairesi, dönmek fiili etrafında söylenmiş şiirler, yine dönmek fiilinin redif olduğu örnekler, atasözü ve deyimler gibi hususlar yönünden ele alınmıştır. Fiilin sahip olduğu anlam dairesinin genişliğinin ortaya konulması, şiirlerde nicelik ve nitelik açısından kullanımının belirlenmesi önemlidir. Dönmek fiilinden türeyen isimler çalışma kapsamı dışında olup yalnızca dönmek fiiline odaklanılmıştır.
Keywords
Abstract
It can be said that the words used in classical Turkish poetry are used in different ways and with different pronunciations from time to time when the world of meaning of the classical poetry tradition is taken into account. These uses deepen and enrich the meaning of the poem. Poets have used different meanings of words to create different expressive possibilities through the art of words and meanings. In this study, the use of the verb to return in classical Turkish poetry, the circle of meaning of the verb in the poems, the poems spoken around the verb to return, the examples in which the verb to return is a refutation, proverbs and sayings are taken into account. It is important to reveal the breadth of the circle of meaning possessed by the verb, and to determine its use in poetry in terms of quality and quality. Nouns derived from the verb to return are outside the scope of the study and are focused only on the language of return.
Keywords
- Akkuş, Metin, (1993), Nef’î Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Akyüz, Kenan vd, (1958),Fuzûlî Türkçe Divan,Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- Alten, Seçil, (2020), Zîver Divanı (İnceleme ve Tenkitli Metin), Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Arslan, Mehmet, (2018), Şeyhülislam Yahyâ Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Arslan, Zafer, (2010), Divan-ı Sûzî-i Sivasî Tenkitli Metin İndeks, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
- Atacan, Mehmet, (2014), Hafız Mehmet Tahir Efendi Divanı, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ayan, Hüseyin, (1990), Nesimi Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Aydemir, Yaşar, (2017), Ravzî Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56190,ravzi-divanipdf.pdf?0. (Erişim tarihi: 24.09.2020).
- Balaban, Yıldız, (2017), Edib Harâbî Divanı (Karşılaştırmalı Metin), İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Başpınar, Fatih, (2008), 17. Yüzyıl Şairlerinden Beyânî’nin Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
- Bekar, Ayşe Kübra, (2019), Kerküklü Tabiboğlu Divanı, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Bilgin, Azmi, (2017), Nigârî Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55757,nigari-divanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 26.10.2020).
- Çakır, Maruf, (2017), Rîzî Divanı (İnceleme-Metin), Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- Çolak, Murat, (2010), Emetullah Hanım Divanı, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
- Demirel, Şenel, (2017), Şehrî (Malatyalı Ali Çelebi), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56340,sehri-divanipdf.pdf?0. (Erişim tarihi:
- Ergin, Muharrem, (1980), Kadı Burhaneddin Divanı, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul.
- Ersoy, Ersen ve Ümran Ay, (2017), Hoca Dehhânî Divanı, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara.
- Gıynaş, Kamil Ali, (2017), Pervâne Beg Macmuası, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,
- Gökalp, Haluk, (2001), Fasihi Divanı (inceleme-metin), Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Gölpınarlı Abdülbâkî, (1951), Nedim Divanı, İnkılâp Kitabevi, Ankara.
- Devrim, Melis, (2011), Ecrî Dîvanı (İnceleme- Metin), Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler
- Horata, Osman (1998). “Necâtî Bey’den Bâkî’ye Döne Döne”. bilig dergisi. sayı 7. s.44-66.7
- İsen, Mustafa, (1990), Usûlî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
- İsen, Mustafa ve Cemal Kurnaz, (1990), Şeyhî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Karahan, Abdülkadir, (1966), Figânî ve Divançesi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10655,seyhulislamyahyadivanihasankavrukpdf.pdf?0 (Erişim tarihi: 23.09.2020).
- Kızıltaş, Abdulkadir, (2018), Yunus Edip Şerh-i Divan-ı Şevket (İnceleme-Metin), Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Küçük, Sabahattin, (2019), Bâkî Dîvânı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Macit, Muhsin, (2018), Erzurumlu Zihnî Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Maşallah Kızıltaş, (2014), Besnili Lüzûmî Tahlil-Transkripsiyonlu Metin-Dizin, Bingöl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bingöl.
- Memiş, Nuray, (2008), Ferdi Abdullah Efendi ve Divanı, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
- Mermer, Ahmet, (1991), Mezâki Hayatı Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkidli Metni, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Mermer, Ahmet, (2004), Kütahyalı Rahimî ve Divanı, Sahhaflar Kitap Sarayı Yayınları, İstanbul.
- Öztürk, Furkan, (2007), Bâkî Divanı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Özyıldırım Ali Emre. Keçecizade İzzet Molla Mihnetkeşan. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10694,kmmetinpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 26.10.2020)
- Parlatır, İsmail, (2006), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi, Ankara.
- Rashid, Ali Niyazi, (2019), Sivaslı İzzet Osman Divanı (İnceleme-Metin), Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Stojanovska, İvona, (2015), Bahrî Divanı ve İncelemesi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Sarışen, Cengiz, (2020), Vasfî Divanı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük). Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Söylemez, Ayşe, (2016), Reşîd Paşa Dîvânı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- Saraç, M.A.Yekta, (1991). Emrî ve Divanı. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
- Tanyeri, Mehmet Ali, (1999), Örnekleriyle Divan Şiirinde Deyimler, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Tarlan, Ali Nihat, (1992a), Necâtî Beg Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Tarlan, Ali Nihat (1992b), Ahmet Paşa Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Tarlan, Ali Nihat (1992c), Hayâlî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Tavukçu, Orhan Kemal. Dede Ömer Rûşenî Hayatı, Eserler, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkidli Metni. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10601,dede-omer-rusenipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 28.10.2020).
- Taymaz, Celalettin, (2018), Moralı Azîz Dîvânı (Tenkitli Metin-İnceleme), Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
- Tulum, Mertol, (1977), Nev’î Divan Tenkidli Basım, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
- Türkyılmaz, Necla, (2014), Kemahlı İbrahim Hakkı ve Divanı, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
- Uzun, Adnan, (1991), Neylî Dîvânı, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Yavuz, Kemal, (2000), Âşık Paşa Garipnâme, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
- Yıldız Havva Tok, (2017), Merzifonlu İbrahim Cûdî Divanı (İnceleme-Metin-Sözlük) [1b-43a], Ondokuzmayıs Üniversitesi, Samsun.
- Yılmazoğlu, Fikriye, (2013), “Türkiye Türkçesinde Geniş Zamana Anlambilimsel Bir Yaklaşım”. Dil Dergisi, sayı 159: 62-69.
- Zülfe, Ömer (1998). Nâşid Divan. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- TDK Atasözü ve Deyimler Sözlüğü. “yanlış hesap Bağdat’tan döner.” https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 05.10.2020).
- TDK Atasözü ve Deyimler Sözlüğü. “atılan ok geri dönmez.” https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 05.10.2020).
- TDK Türkçe Sözlük. “dönmek”. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 21.20.2020).
