Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, 1960 baharında Demokrat Parti iktidarını devirmeye yönelik bir örgütlenme ve eylemlilik çabası içindeki öğrenci hareketi ile dağınık ve güçsüz durumdaki komünist hareketin dönemin atmosferi içindeki konumlarını ve bu iki hareketin temasını olanaksız kılan koşulları Bir Gün Tek Başına’daki işlenişinden yola çıkarak açıklamaktır. Çalışma boyunca, metnin estetik yönüne ilişkin değerlendirmelerden kaçınılmış, edebiyat sosyolojisinin sınırları içinde hareket edilmiştir. Roman kişilerinin, romandaki temel mesele ve tartışmaların gerçek hayattaki karşılığı, tarihsel ve sosyolojik kaynaklara başvurularak incelenmiş ve yazarın birçok yönden gerçekliğe sadık kaldığı kanaatine varılmıştır. Romanda, üniversite gençliğinin, öğrenci hareketini mobilize etmekte yetersiz kalan yasal öğrenci kuruluşlarına alternatif örgütlenme arayışları sırasında yaşanan tartışmalarda açığa çıkan örgütlenme pratiğine ve sol düşünceye yönelik yaklaşımları, eylemlilik anlarında belirginleşen siyasal tutum ve konumlanışları ayrıntılı bir biçimde anlatılmaktadır. Ayrıca, Türkiye Komünist Partisi geleneğine mensup dar bir çevreye karşılık gelen komünist hareketin ise sol siyasetin meşruiyet zemininden ve toplumsal tabandan yoksun olması nedeniyle gençliğin dinamizmine yön çizme olanağı bulamadığı ve öğrenci ayaklanmasını uzaktan izlemekle yetindiği ortaya konmaktadır.
Keywords
Abstract
In the spring of 1960, the university students of the period which aimed to overthrow the Democratic Party power were in a struggle for organizing and activism, while the communist movement was disorganized and powerless. The aim of this study is to explain the positions of the student movement and communist movement, and the conditions that make impossible the contact of these two movements based on its exposition in Bir Gün Tek Başına. Throughout the study, assessments of the aesthetic aspect of the text was avoided. The real life equivalent of the novel’s person, the main issues and discussions in the novel was examined by referring to historical and sociological sources, and it was concluded that the author remained true to realty in many respects. Approach of university youth about organizing practice and left view revealed in the discussions experienced during the search for organizing alternative to legal student organizations that fail to mobilize the student movement, and also their political attitudes and positions that become evident in moments of agency are described in detail in the novel. Besides, it is exhibited that communist movement which was a small group that based on tradition of the Communist Party of Turkey doesn’t have an opportunity about point the way to dynamism of youth because of deprivation of legitimacy and social base of left-wing politics and this movement has to contented with remote viewing the student revolt.
Keywords
- Abadan, Nermin, (1965), “Türk Gençliğinin Değer Yargıları ve Siyasi Davranışı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(20), s. 199-221
- Alper, Emin, (2018), Jakobenlerden Devrimcilere: Türkiye’de Öğrenci Hareketlerinin Dinamikleri 1960-1971, (Çev. Eylem Yenisoy), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
- Atılgan, Gökhan, (2019), “1950-1960: Tarımsal Kapitalizmin Sancağı Altında”, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat, (Editörler: Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu ve Ateş Uslu), (3. Basım), Yordam Kitap, İstanbul, s. 393-520
- Aydınoğlu, Ergun, (2011), Türkiye Solu 1960-1980, (3. Basım), Versus Kitap, İstanbul
- Ayrıntı Yayınları, Bir Gün Tek Başına, https://www.ayrintiyayinlari.com.tr/kitap/bir-gun-tek- basina/938 (09.08.2020 tarihinde erişilmiştir.)
- Belge, Murat, (2016), Edebiyat Üstüne Yazılar, (6. Basım), İletişim Yayınları, İstanbul
- Bezirci, Asım, (2008), Seçme Romanlar, (2. Basım), Evrensel Basım Yayın, İstanbul
- Coşkun, Zeki, (2017), “Darbeli Romanlar”, Notos, Aralık 2017-Ocak 2018 sayısı, s. 23-31
- Çetinkaya, Doğan ve Doğan, M. Görkem, (2008), “TKP’nin Sosyalizmi (1920-1990)”, ModernTürkiye’de Siyasî Düşünce Cilt 8: Sol, (Editör: Murat Gültekingil), (2. Basım), İletişim Yayınları, İstanbul, s. 275-338
- Demirel, Tanel, (2011), Türkiye’nin Uzun On Yılı: Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi, (1. Basım), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul
- Eagleton, Terry, (2016), Marksizm ve Edebiyat Eleştirisi, (Çeviren: Utku Özmakas), (4. Basım), İletişim Yayınları, İstanbul
- Erdemir, Sabahat, (1961), Milli Birliğe Doğru, Türk Devrim Ocakları 29 Ekim Beyazıt Ocağı, Ankara
- Erdoğan, Türkan, (2018), “Türkiye’de Edebiyat Sosyolojisinin Gelişimi Üzerine Düşünceler”, (Editör: Köksal Alver), Edebiyat Sosyolojisi, İz Yayıncılık, İstanbul, s. 233-272
- Eroğul, Cem, (1998), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, (3. Basım), İmge Kitabevi Yayınları, İstanbul
- Evin, Ahmet. Ö., (1982), “Self and Society in the Turkish Novel”, Turkish Studies Association Bulletin, 6(1), pp. 4-6
- Feyizoğlu, Turhan, (2015), Fikir Kulüpleri Federasyonu: Demokrasi Mücadelesinde Sosyalist Bir Öğrenci Örgütü, Ozan Yayıncılık, İstanbul
- Göğebakan, Turgut, (2004), Tarihsel Roman Üzerine, (1. Basım), Akçağ Kitabevi, Ankara
- Hyman, Herbert H., Payaslıoğlu, Arif ve Frey, Frederick W., (1958), “The Values of Turkish College Youth”, The Public Opinion Quarterly, 22(3), pp. 275-291
- İnci, Handan ve Tunç, Ayfer, (2019), “Edebiyat ve Sosyolojinin İmkânları”, Edebiyat ve Sosyoloji: Sosyoloji Seminerleri 1, Alfa Basım Yayım, İstanbul, s. 107-146
- Kaçmazoğlu, Bayram, (2012), Demokrat Parti Dönemi Toplumsal Tartışmaları, Doğu Kitabevi,
- Karpat, Kemal, (2007), Türkiye’de Siyasal Sistemin Evrimi: 1876-1980, (Çeviren: Esin Soğancılar), İmge Kitabevi, Ankara
- Karpat, Kemal, (2017), Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum, (Çeviren: Onur Güneş Ayas), Timaş Yayınları, İstanbul
- Lüküslü, Demet, (2015), Türkiye’de Gençlik Miti, (4. Basım), İletişim Yayınevi, İstanbul
- Meriç, Cemil, (2018), Kırk Ambar Cilt 1: Rümuz-ül Edeb, (20. Basım), İletişim Yayınları,
- Naci, Fethi, (2002), Türk Romanında Ölçüt Sorunu: Eleştiri Günlüğü (1980-1986), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
- Neyzi, Leyla, (2001), “Object or Subject? The Paradox of ‘Youth’ in Turkey”, International Journal of Middle East Studies, 33(13), pp. 411-432
- Üstündağ, Nizamettin, (2005), “Tanıdığım Vedat Türkali”, Vedat Türkali, (Hazırlayan: Sebahat Özdemir), Everest Yayınevi, İstanbul, s. 219-234
- Purçak, Mehmet Emin, (2018), Vedat Türkali’nin Hayatı, Eserleri ve Sanatı. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi 6. Cilt, (1988), “Demokrat Parti Dönemi”, (Editör: Ertuğrul Kürkçü), İletişim Yayınları, İstanbul, s. 1940-1968
- Swingewood, Alan, (1972), “Introduction: Sociology and Literature”, The Sociology of Literature, (Writers: Diana Laurenson and Alan Swingewood), Paladin Press, London, pp: 11-22
- Şener, Mustafa, (2010), Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset: Yön, MDD ve TİP, Yordam Kitap,
- Tahir, Kemal, (1989), Notlar / Sanat Edebiyat 1, (1. Basım), Bağlam Yayıncılık, İstanbul
- Timur, Taner, (2000), Toplumsal Değişme ve Üniversiteler, İmge Kitabevi, Ankara
- Tunçay, Mete, (1991), Türkiye’de Sol Akımlar 2. Cilt (1925-1936), BDS Yayınları, İstanbul
- Türkali, Vedat, (2014), Tüm Yazıları Konuşmaları 2, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
- Türkali, Vedat, (2015), Komünist, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
- Türkali, Vedat, (2018), Bir Gün Tek Başına, (7. Basım), Ayrıntı Yayınları, İstanbul
- Türkeş, Ömer, (2009), “Toplum ve Kimlik Kurma Kılavuzu Olarak Roman”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Cilt 9: Dönemler ve Zihniyetler, (Editörler: Tanıl Bora ve Murat Gültekingil), İletişim Yayınları, İstanbul, s. 844-869
- Wellek, René ve Warren, Austin, (2019), Edebiyat Teorisi, (Çeviren: Ö. Faruk Huyugüzel), (5. Basım), Dergâh Yayınları, İstanbul
- Yılmaz, Atıf, (2005), “Sinemacı Vedat Türkali”, Vedat Türkali, (Hazırlayan: Sebahat Özdemir), Everest Yayınevi, İstanbul, s. 81-83
- Yurtsever, Haluk, (2008), Yükseliş ve Düşüş: Türkiye Solu 1960-1980, Yordam Kitap, İstanbul
- Zürcher, Erik Jan, (2012), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (27. Basım), (Çeviren: Yasemin Saner), İletişim Yayınevi, İstanbul
