OKUL MÜDÜRLERİNE VE ÖĞRETMENLERİN ALGILARINA GÖRE ÇATIŞMA YÖNETİMİ STİLLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ1
Author :
Abstract
Bu araştırma, okul müdürlerinin görüşlerine ve öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin çatışma yönetimi stillerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi amacıyla yapılmış olan betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evreni; 2014-2015 eğitim - öğretim yılında, İstanbul ili, Avrupa Yakası, Bahçelievler ilçesindeki ilkokul, ortaokul ve liselerde çalışan öğretmen ve yöneticilerden oluşmaktadır. Örneklemi ise bu genel evren içinden basit tesadüfi küme örneklem yolu ile belirlenen 41 okulda görev yapan, 103 yönetici ve 300 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada Kişisel Bilgiler Formu ve yöneticilerin çatışma yönetimi stillerini belirlemek amacıyla "Rahim Örgütsel Çatışma Ölçeği II” kullanılmıştır. Toplanan veriler SPSS paket programında analiz edilmiştir Araştırma sonucunda: okul yöneticilerinin çatışmaları yönetmede "tümleştirme" tutumlarının çok yüksek, "ödün verme" ve "uzlaşma" tutumlarının yüksek, "hükmetme" ve "kaçınma" tutumlarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmen görüşlerine göre ise; okul yöneticilerinin, "tümleştirme" tutumlarının yüksek, "hükmetme", "kaçınma", "ödün verme" ve "uzlaşma" tutumlarının ise orta seviyede olduğu belirlenmiştir. Araştırmada, okul yöneticilerin "medeni durum", "öğrenim durumu" ve "mesleki kıdem" değişkenleri ile öğretmenlerin "medeni durum", "yaş", "bağlı olunan kurum", "branş", "öğrenim durumu", "mesleki kıdem", "okul türü", "yönetici yaşı" ve "yönetici cinsiyeti", değişkenleri ile okul yöneticilerinin çatışma yönetimi stillerini arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.
Keywords
Abstract
This research is a descriptive study performed with the purpose of examining school administrators’ conflict management styles with respect to school administrators’ views and teachers’ perceptions in term of certain variables. The universe of the research is formed of teachers and principals working in primary, middle, and high schools on the European side of Istanbul province in Bahçelievler District in the 2014-2015 academic year. The sample consists of 103 administrators and 300 teachers working at 41 schools determined from within this general universe using simple random cluster sampling. The research uses a personal information form and the Rahim Organizational conflict inventory for identifying administrators’ conflict management styles. The collected data have been analyzed in the package program SPSS. As a result of the research school administrators have been determined to have very high attitudes on integration, high attitudes on making concessions and compromising, and moderate attitudes on ruling and avoidance. According to the teachers’ views, school administrators have high levels for their attitudes on integration, and medium levels for their attitudes on ruling, avoiding, conceding, and compromising. The research has found significant differences among administrators’ conflict management styles through school administrators’ variables of marital status, educational status, and professional seniority and through teachers’ variables of marital status, age, affiliated institution, branch, educational status, professional seniority, school type, administrator age, and administrator gender.
Keywords
- Abacıoğlu, M. (2005). Okul Müdürlerinin Çatışma Yönetimi Stilleri ile Okul Kültürü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Açıkgöz, A. (2009). Okul yöneticilerinin çatışma yönetim stilleri ile öğretmenlerin örgütsel adalet algısı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Akbaba, A. ve Keleş, E. (2015). İlk ve ortaokul müdürlerinin çatışma yönetim stratejilerine ilişkin öğretmen algıları, International Journal of Social Science, 31, 21-43.
- Akgül, G. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyleri ile çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Arslantaş, H. İ. ve Özkan, M. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre okul müdürlerinin çatışma yönetimi yaklaşımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (2), 555-570.
- Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel davranış: insanın üretim gücü. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
- Başer, M. U. ve Kaya, T. (2010). Okul müdürlerinin çatışma yönetim yöntemlerini kullanma sıklıkları ve buyöntemlerinin etkililiğine ilişkin öğretmen algıları. E-International Journal of Educational Research, 1(2), 79-94.
- Bayar, A. (2015). Bir Örgüt Olarak Okulda Meydana Gelen Çatışma Nedenleri ve Çözüm Yollarına Yönelik Okul Müdürlerinin Görüşleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3): 130-141.
- Casiadi, S. (2017). Öğretmenlerin okul müdürlerinin iletişim becerileri ve çatışma yönetimi konusunda görüşleri, Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Çatakdere, K. (2014). Öğretmen Algılarına Göre İlköğretim Kurumları (İlkokul Ortaokul) Yöneticilerinin Çatışma Yönetimi Stratejileri ile Örgüt İklimi Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Dayanan -Uğur, İ. (2018). Öğretmen algılarına göre yöneticilerin güç kaynakları ile çatışma yönetimi stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek lisans tezi, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Demirkaya, Y. (2012). Okul müdürlerinin çatışma yönetim stratejileri ve iletişim tarzlarına yönelik öğretmen algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
- Doğan, A. N. (2012). Yöneticilerin Algılanan Güç Tarzları ile Çatışma Yönetim Tarzları Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Doğan, P. (2019). Öğretmenlerin politik becerileri ile çatışma yönetimi stratejileri kullanımı arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Eren, Erol, (1991), Yönetim ve organizasyon. İstanbul: İÜ İşletme Fakültesi Yayınları.
- Erol, E. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin çatışma yönetimi stratejileri ve bu çatışma yönetimi stratejilerinin öğretmenlerin stres düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
- Fırat, S. (2010). Öğretmen algılarına göre ortaöğretim okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetimi stratejilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
- Gül, İ., ve Türkmen, F (2018). Öğretmen görüşlerine göre, okul yöneticilerinin farklılıkların yönetimi ve çatışma çözme becerilerinin incelenmesi, Turkish Studies, 13(4), 649-668.
- Güllüoğlu, Ö. (2013). Kayseri’de hizmet veren özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin faktörlerinin ve çatışma yönetimi stillerinin analizi, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 36, 193-218
- Gümüşeli, A. İ. (1994). İzmir ortaöğretim okulları yöneticilerinin öğretmenler ile aralarındaki çatışmaları yönetme biçimleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Himmetoğlu, B. (2014).İlkokullardaki öğretmen görüşlerine göre okul kültürü ile yöneticilerin çatışma yönetimi stilleri arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi, Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Kapıcı, S. (2015). Eğitim örgütlerinde çatışma ve çatışma yönetimi üzerine bir araştırma: İzmir Balçova örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Karip, E. (2013). Çatışma Yönetimi. (5.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Karip, E. (2015), Çatışma yönetimi. 6. Bsk. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Kaya, T. (2008). Okul müdürlerinin çatışma yönetim yöntemlerini kullanma sıklıkları ve bu yöntemlerin etkililiğine ilişkin öğretmen algıları, Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Kaymak, M.S. & Keskinkılıç-Kara, S.B. (2016). Okul yöneticilerinin iletişim becerileri ile çatışmayı yönetme stratejileri arasındaki ilişki. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 349-364.
- Kılıç, S. (2006). Özel okul öğretmenlerin çatışma yaklaşımları ile çatışmayı yönetme stilleri. Yüksek Lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kırçan, E ve Bostancı, B. A. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin çatışmayı yönetmede kullandıkları çatışma yönetimi stratejileri, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 45-62.
- Koçak, S, Baskan, G. (2013). Okul müdürleri tarafından kullanılan çatışma yönetim yöntemlerinin etkililik düzeyleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44 (44) , 212-224.
- Koçel, T. (1982). İşletme Yöneticiliği, Yönetici Geliştirme, Organizasyon ve Davranış. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını.
- Koçel, T. (2005). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Arıkan Basım Yayın
- Konak, M ve Erdem, M. (2015). Öğretmenlerin görüşlerine göre ilkokul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile çatışma yönetme stratejileri arasındaki ilişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (21), 1, 69-91.
- Korkmaz, A. (2013). İlkokul ve Ortaokul Öğretmenlerinin Çatışma Yönetimi Stratejileri ve İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Küçüksüleymanoğlu, R. ve Bingöl, A. (2014). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre okul yöneticilerinin çatışma yönetimi yöntemlerinin incelenmesi, Rota Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 39-39.
- Moberg, P. (1998). Predicting conflict strategy with personality traits: ıncremental validity and the five factor model. The International Journal of Conflict Management, 9 (3), 258285.
- Nural, E, Ada, Ş ve Çolak, A. (2012). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetimi yöntemleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (3), 197-210
- Odabaşoğlu, F. ( 2013). İlkokul ve ortaokul müdürlerinin liderlik davranışları ve çatışma yönetimi stillerine ilişkin öğretmen algıları, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
- Oğuz, Y. (2007). Okul müdürlerinin demografik değişkenler ve kişilik özellikleri ile çatışma yönetimi stili tercihleri arasındaki farklılıklar ve ilişkiler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Okçu, V., Doğan, E. ve Dayanan, İ. (2016). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin iletişim becerileri ile çatışma yönetim stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(2), 217-244.
- Okçu, V., Doğan, E. ve Dayanan, İ. (2018). Öğretmenlerin okul kültürü algılarının okul yöneticilerinin çatışma yönetimi stilleri üzerindeki etkisi (Şırnak İli Örneği), Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 6 (2), 41-62.
- Ova, A. (2013). Organizasyonlardaki çatışmaların yönetimi ve bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Önk, M. (2015). İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile çatışmayı yönetme stratejileri arasındaki ilişki(Ankara ili örneği), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Otrar, M. ve Övün Y. (2007). Okul müdürlerinin algılanan çatışma yönetim stilleri ve öğretmenlerde oluşturduğu stres düzeyi (Gebze örneği). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 26, 95-110.
- Özgan, H. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin çatışma yönetimi stratejilerinin incelenmesi (Gaziantep örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
- Özdemı̇r, N. (2018). Okullarda Öğretmenlerin Yaşadığı Çatışma ve Çatışma Yönetim Stilleri. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42 (2) , 93-116.
- Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2005). Örgütsel Davranış. Eskişehir: Elam A.Ş. Matbaa Tesisleri.
- Özmen, F, Aküzüm, C. (2010). Okulların kültürel yapısı içinde çatışmalara bakış açısı ve çatışma çözümünde okul yöneticilerinin liderlik davranışları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2 (2) , 78-83
- Özmen, F. Aküzüm, C ve Aküzüm, L. (2011). Yönetici görüşlerine göre, okul mensuplarının okullardaki çatışma sonuçlarına yönelik tavır alışları, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 86-100.
- Öztaş, U ve Akın, O. (2009). Örgütsel çatışma yönetiminde cinsiyet farklılıkları: Antalya serbest bölgesinde bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 924.
- Öztay, S. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin çatışma yönetimi stilleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Rahim, M. A. (1983). A measure of style of handling interpersonal conflict. Academy of Management Journal, 26(2).
- Rahim, M. A. ve Magner, R. N. (1995). Confirmatory factor analysis of the styles of interpersonal conflict. Internatiıonal Journal of Conflict Management, 80(1), 122-132.
- Rahim, M. A. (2002). Toward a Theory of Managing Organizational Conflict, The International Journal of Conflict Management. 13 (3), 206-235.
- Roberts, T. (2005). Coaching managers through their conflicts. Management Services, 49 (4), 16-18
- Süküt, S. (2008). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin çatışma çözme stratejilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal
- Şahin, A. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinin kişilerarası iletişim berileri ve çatışma yönetim stratejileri arasındaki ilişki, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- Şahin, S. ve Yüksel –Şahin, F. (2017). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin çatışma yönetimi stillerinin sosyal zekâ ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi, Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 391-418.
- Şanlı-Güneş, E ve Akbaba, A. (2020). İlk ve Ortaokul Yöneticilerinin Çatışma Yönetimi Stilleri ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (3), 1410-1425.
- Şimşek, M. Ş. (2002). Yönetim ve organizasyon (7. Bs.), Konya: Güney Ofset
- Şimşek, N. (2019). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin çatışma çözme stilleri hakkında öğretmen görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Şırın E. F. (2008). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu yöneticilerinin liderlik sitilleri ve çatışma yönetim stillerinin incelenmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Tan Kılıç, N. (2017). Okul örgütü yöneticilerinin çatışma yönetim stratejileri ve öz yeterlilik algıları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
- Tanrıverdi, M. (2008). İlköğretim okul yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan çatışma yönetim stilleri ile öğretmenlerin okul iklimi algıları arasındaki ilişki (Bursa ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- Thomas, K.W., ve Schmidt, W. H. (1976). A survey of managerial ınterests with respect to conflict. Academy of Management Review, 19 (2), 315–318.
- Titrek, O., Maral, M. ve Barut-Kızılkaya, D. (2015). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okul yöneticilerinin kullandıkları çatışma yönetimi stratejileri. International Journal of Human Sciences, 12(2), 1734-1755.
- Toytok, E. H. ve Açıkgöz, A. (2013). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin çatışma yönetim stilleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki, Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 1(2), 24-36.
- Uras-Başer, M. ve Kaya, T. (2010). Okul müdürlerinin çatışma yönetim yöntemlerini kullanma sıklıkları ve bu yöntemlerin etkililiğine ilişkin öğretmen algıları, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 83-91.
- Uysal, T. C. (2012). Resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin çatışma yönetimi stratejilerinin incelenmesi “İstanbul ili Anadolu yakası örneği”. Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Vokić, N. P. ve Sontor, S. (2009), Conflict management styles in croatian enterprises-the relationship between individual characteristics and conflict handling styles. Working Paper Series, No: 09-05. Faculty of Economics and Business, Zagreb.
- Yavuzyılmaz, C. (2008). Ortaöğretim kurumları yöneticilerinin liderlik özelliklerinin çatışma yönetimi yönetme düzeylerinin belirlenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yıldızoğlu, H. ve Burgaz, B. (2014). Okul yöneticilerinin beş faktör kişilik özellikleriyle çatışma yönetimi stili tercihleri arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 29(2), 295-310.
- Yılmaz, S. (2014). Okul yöneticilerinin çatışmayı yönetme stilleri ile müzakere becerileri arasındaki ilişki, Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yiğit, İ. (2015). Ortaöğretim yöneticilerinin çatışma yönetimi stilleri (Trabzon örneği), Yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yurdunkulu, A ve Oktay, A. (2020). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Çatışma Durumları ve Çatışma Yönetimi Stratejilerinin İncelenmesi (Düzce-Merkez Örneği), Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 285-302.
