Author :
Abstract
Van Gölü Havzası sınırları içerisinde yer alan ve Doğu Anadolu Bölgesi’nin önemli şehirlerinden biri olan Van İli, tarihi sürecinde birçok medeniyet ve devlete ev sahipliği yapmış olmasının doğal sonucu olarak tarihi ve kültürel miras açısından çeşitlilik göstermektedir. Bu eserler içerisinde Hıristiyan dini mimarisi yapıları mimari üsluplarının yanı sıra taş bezeme öğeleriyle günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Söz konusu eserlere yönelik çeşitli araştırma ve yayınlar olmasına rağmen, bu yapıların cephe programı düzenlemesinde dikkat çeken taçkemer plastik bezemelerin şimdiye kadar detaylı olarak incelenmedikleri görülmektedir. Bu çalışmada, Van’daki Hıristiyan dini mimarisi yapılarının cephe süsleme programı düzenlemesinde taçkemer plastik bezemelerin tanıtılması amaçlanmıştır. Cephelerde pencere ve üçgen niş üzerlerinde yer alan toplamda 18 adet bitkisel ve geometrik motifli taçkemer plastik bezeme çalışılmıştır. Gerek görsel gerek teknik olarak belgelenen plastik süsleme örnekleri aynı zamanda çevre kültürlerin benzer örnekleriyle karşılaştırılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Keywords
Abstract
Van Province, which is located within the borders of Van Lake Basin and is one of the important cities of the Eastern Anatolia Region, shows variety in terms of historical and cultural heritage as a natural result of hosting many civilizations and states in its history. Christian religious architecture structures have survived to this day with their architectural styles as well as stone decoration elements. Although there are various researches and publications for these works, it is seen that the crown-arch plastic ornaments, which draw attention in the arrangement of the façade program, have not been studied in detail until now. In this study, it is aimed to introduce the crown-arch plastic ornaments in the arrangement of the façade decoration program of the Christian religious architecture buildings in Van. A total of 18 vegetative and geometric crown-arch plastic ornaments on windows and triangular niches were studied on the façades. Plastic decoration samples, both visually and technically documented, were also evaluated by comparing them with similar samples of surrounding cultures.
Keywords
- Bayram, F. (2005), Artvin’deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi. İstanbul: Ege Yayınları.
- Kadiroğlu, M. – İşler, B. (2010), Gürcü Sanatının Ortaçağı. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Dağıtım Yayın Basım Ltd. Şti.
- Karaca, Y. (2004), Doğu Anadolu Bölgesi Hıristiyan Dini Mimarisinde Jamatun Yapıları, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Külekçi, C. (2010), Sosyo–Kültürel Açıdan Ermeniler ve Türkler [İstanbul Ermenileri]. İstanbul: Kayıhan Yayınları.
- Korkut, T. (2015), Artvin ve Erzurum İllerindeki Bagratlı Dönemi Hıristiyan Dini Mimarisinde Taş Bezeme, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Mango, C. (2006), Bizans Mimarisi. Ankara.
- Mülayim,S. (1982), Anadolu Türk Mimarisinde Geometrik Süslemeler. Selçuklu Çağı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Öney, G. (1989), Akdamar Kilisesi (Aght’amar). Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Sağır, G. (2008), Kars ve Çevresi Kral Abas (928-953) Dönemi Kiliseleri:‘Surp Arak’elots Kilisesi’ ve ‘ Kümbet Kilise’, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Sözen, M.–Tanyeli,U. (2005), Sanat ve Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul:Remzi Kitabevi.
- Thıerry, J.M. – Donabedıan, P. (1989), Armenian Art. Newyork: A Times Mirror Company.
- Tchılıngırıan, H.(2019), Ermeni Kilisesi: Kısa Bir Giriş (Çev. Lora Sarı). İstanbul: Aras Yayıncılık.
- Yıldız, E. (2016), “Akdamar Adası Kutsal Haç Kilisesi Kubbe Kasnağı Pencerelerindeki Taş Süslemeler” Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 31, s. 232 - 264.
- Yıldız, E. (2017). Van’daki Hıristiyan Dini Mimarisine Ait Plastik Süslemelerde Görülen Bitkisel ve Geometrik Motifler, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Erişim Tarihi: [http://actual-art.org/files/sb/05/24-Mikaelyan.pdf ], Erişim Tarihi: 22.02.2016
- Erişim:[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Backside_of_Simeon_(48704377).jpg], Erişim Tarihi: 21.06.2020.
- Erişim: [http://www.thais.it/architettura/Bizantina/highres/Foto_151.htm], ErişimTarihi: 21.06.2020.
- Erişim:[https://www.tripadvisor.com.tr/Attraction_Review-g666440-d8145901-Reviews- Saint_Hripsime_Church-Vagharshapat_Armavir_Province.html], Erişim Tarihi: 22.06.2020.
- Erişim: [https://gezimanya.com/GeziNotlari/teleferikle-masalsi-bir-yolculuk-tatev], Erişim Tarihi: 22.06.2020.
- Erişim: [https://www.wikiwand.com/tr/Sam%C5%9Fvilde], Erişim Tarihi: 23.06.2020.
- Erişim: [https://www.collectif2015.org/tr/100Monuments/Le-Monastere-d-Arkelan-ou-de-Saint- Etienne-de-Pergri/], Erişim Tarihi: 27.04.2020.
- (Havariler) Kilisesi ve Tatev Manastırı taçkemer plastik bezeme detayı görselleri: Güner Sağır , 2008: Levha 74 b, 15
- 9 Cvari Kilisesi, Kumurdo Katedrali, Samşvilde Sion Kilisesi görselleri: Kadiroğlu –İşler, 2010: Resim.155 , 111, 53,
- (Haho/Hahuli) Kilisesi görselleri: Korkut, 2016: Foto. 83, 135, 184, 455.
