Author :
Abstract
El sanatları insanoğlunun her türlü ihtiyacını gidermek amacıyla meydana getirilmiş ve geliştirilmiş estetik değerleri olan ürünlerdir. Türk el sanatlarının gelişiminde etken olan altın ve gümüş madenlerinin yanında bakır da gerek saray gerekse halk sanatlarının meydana gelmesinde önemli rol oynamıştır. Kolay işlenebilir, kızıl kahve renkli, doğada dere yataklarında rastlanan, okside olabilen bakır’ın kullanım alanı çok yaygındır. Maden sanatının gelişmesinde son derece etkili olan bakır, Anadolu’nun her yerinde asırlarca önemini korumakla birlikte günümüzde eski değerini kaybetmiştir. Bugün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bakır eşyaların gelecek nesillere aktarılması açısından geçmiş örneklerin değerlendirilmesi önemlidir. Araştırmaya konu oluşturan Safranbolu Kent Müzesi’nde yer alan İzzet Mehmet Paşa’ya ait vakfedilmiş bakır mutfak eşyalarından üç güğüm, bir tek kulplu ve bir çift kulplu bakır maşrapa sergidedir. On dokuz çift kulplu, dört tek kulplu maşrapa, On güğüm depo da yer almaktadır. İzzet Mehmet Paşa görev yaptığı süre zarfında birçok hayır eseri yaptırmış, vakıflar kurmuş ve hazırlattığı vakfiyelerle bunları kayıt altına aldırmıştır. Kent müzesinde yer alan bakır eşyalarda mevlitlerde kullanılmak için vakfedilmiş, kayıt altında bulunan günümüze kadar varlığını sürdürmüş el sanatları ürünleridir.
Keywords
Abstract
Handcrafts are products with esthetic values that are created and developed in order to meet all kinds of needs of humanbeings. Copper, as well as gold and silver mines which are factors in the development of Turkish handicrafts, played an important role in the formation of both palace and folk arts. Copper which can be processed easily, red brown color, found in stream beds in nature, oxidized is widely used. Copper, which was extremely effective in the development of mining art, has preserved its importance for centuries all over Anatolia but has lost its former value today. Copper items that are in danger of extinction today is important to evaluate past examples in order to transfer them to future generations. Copper kitchenware that is the subject of the research belonging to İzzet Mehmet Pasha contains 3 copper bottles and tankards with single handle and double handle are exhibited in safranbolu museum. Tankards with 19 double handle and 4 single handle and 10 copper bottles are in museum store. Izzet Mehmet Pasha made many charity works , foundations established and registered them with the foundations he prepared during his duty. These are handicraft products that have existed until today; these handcraft products was devoted to be used in mevleutes in copper items in the city museum,
Keywords
- Arslantaş, Yüksel(2008) “Tarih öncesi Dönemlerde Elazığ Yöresinin Çevre Bölgelerle İlişkileri”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, VII (24),s.383-393
- Arslantaş, Yüksel(2008), “Paleolotik Çağ’da Elazığ Yöresi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XVIII (2), s.367-377.
- Altunbay, Mustafa(2002) “Klasik Dönemde Osmanlı’da Madencilik”, Türkler, C.X, s.791-801
- Bayram , Sadi (2003), ‘’Safranbolu İzzet Mehmet Paşa Vakfiyesi ve Kütüphanesi ‘’ , I.Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu , (4-6 Mayıs 1999). Ankara : TTK Yayınları . s.49
- Belli, Oktay(1994) , “Trabzon’da Bakır ve Bronz Atölyeleri”, Tarih ve Medeniyet, S.9,275,İstanbul, s.60-63.
- Belli, Oktay, Kayaoğlu,İ.Gündağ(1993), Anadolu’da Türk Bakırcılık Sanatının Gelişimi-Bakır Yatakları, Üretimi ve Atölyeleri, İstanbul
- Belli, Oktay, Kayaoğlu,İ.Gündağ (2002), Trabzon’da Türk Bakırcılık Sanatının Tarihsel gelişimi, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Eski Anadolu Uygarlıklarıdizisi:9, Sanat Yayınları:2.
- Belli, Oktay(1994) , “Tokat’ta Bakırcılık Sanatının Gelişimi”, Tarih ve Toplum, S.124, İstanbul, s.35-47.
- Bezirci, Zuhal (2001). Konya'da bulunan bakır işçiliği ürünü eserler ve Konya ili bakır işçiliğinin bugünkü durumu. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Konya.
- Deniz, Şefaattin(2016), İzzet Mehmet Paşa ve Dönemi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları .
- Dursun, Necla(2014), “Çorum’da Bakırcılık”, Turkish Studies Dergisi, C.9, S.5, s. 799-824
- Erginsoy, Ülker (1978), İslam Maden Sanatının Gelişimi, Türk Sanat Eserleri Dizisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları: 265.
- Eruz, Fulya(1993), Konuşan Maden, Tombak ve Gümüş Madeni Eserler Koleksiyonu, İstanbul: Yapı Kredi Koleksiyonları Yayınları: ( 1999) İstanbul.
- Gülensoy, Tuncer(1994)., “Anadolu’da Türk Bakırcılık Sanatının Gelişimi”, Milli Folklor,S.23, Ankara, s. 6-7.
- Karpuz, Emine(2002) “Anadolu Mutfaklarında Kullanılan Bakır Kaplar ve Osmanlı Dönemi Örnekleri”, Türkler, C.XII, Ankara, s.425-432
- Karacakaya, R.; Yücedağ, i.; Yılmaz, N. (2013) , Safranbolu İzzet Mehmet Paşa Vakfiyesi ve Belgeler .İstanbul.
- Kayaoğlu, İ.Gündağ(1984), “Bakır Kap Yapım Teknikleri: I Dövme Tekniği”, Folklor ve Etnografya Araştırmaları, İstanbul, s.215-239
- Kayaoğlu, İ.Gündağ(1985) “Maden İşçiliğinin Dünü, Bugünü ve Yarını”, Türkiye’de Sanatın Bugünü ve Yarını I. Ulusal Sanat Sempozyumu Bildirileri (17-18 Nisan), Ankara, s. 439-444
- Kayaoğlu, İ.Gündağ(1991) “Kahramanmaraş’ta Bakırcılık”, Kültür ve Sanat, S.10, Ankara, s.30-35
- Kürkçüoğlu, Cihat(2002) “Şanlıurfa El Sanatları”, Şanlıurfa Uygarlığın Doğduğu Şehir/Tarih Arkeoloji Mimari Turizm Sanat Edebiyat Halk Kültürü, Ankara
- Memişoğlu, Ferhan(1973), “Harput Bakırcılığı”, Türk Etnografya Dergisi, S.13, İstanbul, s.33- 54.
- Tızlak, Fahrettin(1996), “Osmanlı Devleti’n de Ham Bakır İşleme Merkezleri Olarak Tokat ve Diyarbakır”, Belleten, LIX (226), Ankara ,s. 643-659.
- Tızlak, Fahrettin(1997),“XIX. Yüzyılın Ortalarında Osmanlı Maden Yatakları”, Belleten, LX (229), Ankara, s.703-718
- Tızlak, Fahrettin(2002),”Osmanlılardan Önce Türklerde Madencilik”, Türkler, C.VII, Ankara, s.407-414
- Oktay Başak(2008), “Taş Çağı’ndan Tunç Çağı’na Anadolu’da Maden Sanatın Gelişimi ve Kullanımı”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S.21, Erzurum, s.15
- Oktay Basak(2005), “Diyarbakır’da Maden Sanatının Gelişimi”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S.15, Erzurum, s.53-68
- Özergin, M. Kemal(1968), “Afyon’da Döğme Bakırcılık”, Türk Folklor Araştırmaları, S.224, İstanbul, s. 4683-4685.
- Ünsal Yalçın(2003), “Anadolu Madenciliği”, Arkeo Atlas, S.2, İstanbul, s.73-77
- Yılmaz, Anıl(2002), “İskit Sanatı”, Türkler, C.IV, Ankara, s. 26-32.
