Author :
Abstract
Anadolu coğrafyası birçok kültürleri içinde barındırmıştır. Bu kültürlerden biri de Zazalar ve Zaza kültürüdür. Zazalar ya Türk ya da Kürt olarak gösterilmiştir. Bu konunda en ısrarlı kesim de Kürt tarafıdır. Kürt örgütleri, Zazaları ayrı etnik grup olarak gösterilmesini, birlik ve politik amaçlarına karşı bir engel olarak görmektedirler. Bu belirsizliğin nedeni de Zazalar üzerinde yeteri kadar bir çalışma yürütülmediğinden kaynaklanmaktadır. Zazalar, dili ve kültürleriyle ilgili yapılan çalışmaların çoğu da yabancı misyonerler tarafından yapılmıştır. Coğrafya içinde yapılmayan akademik eksilik, birbirini anlama, aynı coğrafyada ortak bir kültür zenginliği oluşturma kültürünü yaratamamıştır. Bu da, bu kültüre ait insanları etnik ayrımcılığa itmiştir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Coğrafyasında Türk ve Kürtlerden sonra çoğunluğu oluşturan nüfus Zazalardır. Bu makalenin amacı, coğrafyadaki akademik eksiliği kısmen de olsa gidermeyi amaçlamaktadır. Kültürlerin birbirini anlamalarını, ortak coğrafyadaki kültür zenginliğin korumasına katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords
Abstract
The geography of Anatolia has many cultures. One of these cultures is Zaza. But the Zazas were shown as either Turkish or Kurdish. The most persistent part on this issue is Kurds, who see the Zazas as an obstacle to their political aim. This uncertainty is due to the fact that there is not enough work on the Zazas. Most of the work on the Zazas, language and cultures was carried out by foreign missionaries. Because of academic lack, it was not possible to create a culture of understanding each other and creating a common cultural richness in the same geography. This has pushed people of this culture to ethnic separation. After the Turks and Kurds in Eastern Anatolia, the majority of the population is Zaza. The aim of this article is to fulfill the academic gap and to contribute to the mutual understanding of mutual culture and common nationality.
Keywords
- Ali Kemal, Erzincan: Tarih, Coğrafi, Toplusal, Etnografya, İdari, İhsai İnceleme araştırma tecrübesi, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1992.
- Ağaoğulları, Mehmet Ali (Ed.), Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler, İletişim Yayınları, İstanbul, 2012.
- Berhem sayı 3Eylül 1992, Stockholm, 1992.
- Buran, Prof. Dr. Ahmet.; Yüksel Çak, B., Türkiye’de Diller ve Etnik Gruplar, Akçağ Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 2012.
- Cem, Munzur, Kulê 38i (Reportaj), (38’in Yarası, Reportaj), Köln, Weşanên Komkar, Köln, 1988.
- Cengiz, Seyfi, Dış Kaynaklarda Kırmanclar, Kızılbaşlar, Zazalar, Dısmala Sure Yayınları, Londra, 1995.
- Çağlayan, Die Schwaeche der türkischen Arbeiter Bewegung im Kontext der nationalen Bewegung (1908-1945), Peter Lang, Frankfurt am Main, 1994.
- Çağlayan, H., 38 ra Jü Pelge, Vêjaişe Jiji Yayınları, İstanbul, 2003.
- Çınar, Erdoğan, Aleviliğin Gizli Tarihi, Kalkedon 13. Baskı, İstanbul, 2011
- Dersimi, Dr.Vet. Nuri, Kürdistan Tarihinde Dersim, Komkar Yayınları, Köln, 1988.
- Faik Bulut, Dersim Raporları, Evrensel Basım Yayın 3 Basım, , İstanbul, 2005.
- Gezik, Erdal, Çakmak, Hüseyin., (2010) Raa Haqi – Riya Haqi, Dersim Aleviliği İnanç Terimleri Sözlüğü, Kalan Yayınları, Ankara, 2010.
- Gippert, Prof. Dr. Jost, Die Historische Entwicklung der Zaza Sprache /Zaza Dilinin Tarihi Gelişimi, Ware Sayı 10, Frankfurt, 1996
- Hür, Ayşe, Kürtlerin Öteki Tarihi, Literatür Yayınları, 2 Basım, İstanbul, 2018.
- Kalmam, M., Belge ve Tanıklarıyla Dersim Direnişleri, İstanbul, Nujen Yayınları, 1995.
- Karabekir, Kazım, Kürt Meselesi, Emre Yayınları, İstanbul, 1994.
- Karabulut, Serdar, Zazalar, Tarhihi, Kültürel ve Sosyal Yapı, Altın Kalem Yayınları, İzmir, 2013.
- Karataş, Kenan, Anadolu’nun Kadim Halkı Zazalar (Deylemliler) ve Zazaca, Fam Yayınları, İstanbul, 2016.
- Karataş, Serdar, Zazalar, Tarihi, Kültürü ve Sosyal Yapı, Altın Kalem Yayınları, İzmir, 2013.
- Kutlu, Haşim, Kızılbaş Alevilikte Meydan, Yurt Yayınları, Ankara, 2007.
- Munzuroğlu, Doğan, Toplumsal Yapı ve İnanç Bağlamında Dersim Aleviliği, Fam Yayınları, İstanbul, 2012
- Önder, Ali Tayyar, Türkiye’nin Etnik Yapısı, Halkımızın Kökenleri ve Gerçekler, Fark Yayınları, 37. Baskı, Ankara, 2007.
- Özcan, Mesut - Çağlayan, Hüseyin, Terihsel ve Sosyolojik Gelişim ile Zazaca - Tarih - Edebiyat - Coğrafya - Folklor, Kalan Yayınları, Ankara, 2019.
- Özgültekin, Ramazan, Siverek’in Sosyal Yapısı ve Aşiretler Tarihi, Siverek, 2015.
- Platon, Devlet, Sayfa Yayınları, İstanbul, 2013.
- Poller, Horst, Die Philosophen und ihre Kerngedanken, Lau Verlag, 2014.
- Selcan, Zülfü, Grammatik der Zaza-Sprache (Zaza Dilinin Grameri), Wissenschaft und Technik Verlag, Berlin, 1998.
- Taş, Cemal, Roê Kırmanciye (Kırmanciye’nin Ruhu), Wêjiyaişe Tiji, İstanbul, 2007.
- Tayyar, Ali, Türkiye’nin Etnik Yapısı, Halkımızın Kökenleri ve Gerçekler, Fark Yayınları, 37. Baskı, Ankara, 2007.
- Van Bruinessen, Martin, Agha, Scheich und Staat, Berlin, 1989.
- Ware, Sayı 10, Ekim, Frankfurt am Main, 1996.
- Ware, Sayı 13, Mayıs, Frankfurt am Main, 2000.
- Werner, Eberhard, Zazaların Dinleri Üzerine Düşüncler, II Uluslar arası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, 2012, Bingöl Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2012.
