Author :
Abstract
Bu çalışmada Türkçedeki sözlüklerde ve edebî eserlerde geçen bazı Almanca sözcükler ele alınmaktadır. Bunun için Almancadan Türkçeye geçmiş ve henüz hiç incelenmemiş birtakım Almanca sözcükler bulunmuştur. Türkçede daha önce ses bilim ve anlam bilim açısından araştırılmış 102 Almanca alıntı olduğu tespit edilmiştir. Çalışmamızda ise bunların dışında kalan 14 sözcük yer almaktadır. Bu sözcükler ses bilim ve anlam bilim açısından incelenerek Almancadaki biçim Türkçedekiyle kıyaslanmıştır. Ses bilim açısından bakıldığında söyleyiş ve yazılıştan hareketle sözcüklerin Türkçeye hangi yolla alıntılandığının ve ses olaylarının bulunması, anlam bilim açısından bakıldığında ise sözcüklerdeki anlam olaylarının saptanması amaçlanmıştır. Sonuç olarak ses bilim bakımından sözlü ya da yazılı yolla alıntılandığı düşünülen bu Almanca alıntıların bazı durumlarda hangi yolla Türkçeye geçtiğine karar verilememiştir. Bunun nedenleri de açıklanmıştır. Ayrıca sözcüklerde görülen ses olayları da yazılmıştır. Anlam bilim bakımından sözcüklerin Türkçedeki anlamlarıyla Almancadaki anlamları karşılaştırılmış ve geçen anlam olaylarına değinilmiştir.
Keywords
Abstract
This study deals with some German words that exist in Turkish dictionaries and literary works. Therefore some German words have been found, which have been borrowed from German in Turkish and have not been studied yet. It has been determined that there are 102 German borrowings, which have been previously studied in terms of phonology and semantics. In our study, however, there are 14 other words. These words have been investigated phonologically and semantically, and the form in German has been compared with that in Turkish. In terms of phonology, it is aimed to find out through which way the words have been borrowed in Turkish, starting from pronunciation and spelling and also to find out the sound events; in terms of semantics, the aim is to determine the semantic events in the words. Consequently, it has not been decided through which way these German borrowings, which are thought to have been borrowed orally or in written form in terms of phonology, have been borrowed in Turkish in some cases. The reasons for this consequence have been explained. Moreover, the sound events that are seen in the words have been written. The meanings of words in Turkish and in German have been compared in terms of semantics, and the meaning events have been mentioned.
Keywords
- Akçalı, Berrin, (2017), “Türkiye Türkçesinde Kullanılan Batı Kaynaklı (Almanca, İngilizce) Kelimeler Üzerinde Ses Bilimsel ve Anlam Bilimsel Bir İnceleme”, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
- Akçalı, Berrin, (2019), “Türkçedeki Akupunktur, Aposteriori, Dozer, Fagot Sözcüklerinin Kö- kenleri Üzerine”, Sosyal Bilimler Dergisi, S. 41, s. 147-152.
- Ayverdi, İlhan, (2011), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, İstanbul.
- Çiftpınar, Bülent, (2000), Die Deutschen Lehnwörten in der Türkischen Schriftlichen Presse Zwischen 1960-1990, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
- Duden Deutsches Universalwörterbuch: Das umfassende Bedeutungswörterbuch der deutschen Gegenwartssprache, (2015), Bibliographisches Institut, Berlin.
- Korkmaz, Zeynep, (1995), “Batı Kaynaklı Yabancı Kelimeler ve Dilimiz Üzerindeki Etkileri”, Türk Dili, S. 524, s. 843-858.
- Meninski, Franciscus à Mesgnien, (2000), Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicae- Arabicae-Persicae: Lexicon Turcico-Arabico-Persicum (haz. Mehmet Ölmez), Simurg Yayınları, İstanbul.
- Pons Groβwörterbuch: Englisch-Deutsch/Deutsch-Englisch, (2005), Ernst Klett Sprachen GmbH, Stuttgart.
- Redhouse, Sir James William, (1987), A Turkish and English Lexicon: shewing in English the significations of the Turkish terms, Librairie du Liban, Beirut.
- Steuerwald, Karl, (1993), Deutsch-Türkisches Wörterbuch (Almanca-Türkçe Sözlük), Otto Har- rassowitz, Wiesbaden.
- Şemseddin Sâmi, (2002), Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
- Tietze, Andreas, (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı: Sprachgeschichtliches und etymologisches Wörterbuch des Türkei-Türkischen, C. 1 (A-E), Simurg Yayınları, İstanbul.
- Tietze, Andreas, (2009), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı: Sprachgeschichtliches und etymologisches Wörterbuch des Türkei-Türkischen, C. 2 (F-J), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien.
- Türkçe Sözlük, (2011), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Türkçe Sözlük, (2018), Dil Derneği Yayınları, Ankara.
- Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, (2015), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Wahrig, Gerhard, (1997), Deutsches Wörterbuch, Bertelsmann Lexikon Verlag, Gütersloh.
