Author :
Abstract
Bu araştırmada, Türkçe öğretmenlerinin dil eğitimi sürecinde çocuk edebiyatı ürünlerinin kullanımına ilişkin görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgubilim (fenomenoloji) kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, kolay ulaşılabilirlik ve gönüllülük esasına göre oluşturulmuştur. Araştırmanın verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Elde edilen veriler üzerinde, cevapların niteliğine göre, betimsel ve içerik analizi bir arada kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, Türkçe öğretmenlerinin okuma eğitiminde hikâye, roman, destan, fablların, dinleme eğitiminde masal, mâni ve ninnilerin; efsanelerin ise okuma ve dinleme sürecinde daha etkili olabileceğine dair görüş sundukları tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmenlerin tiyatro türünün konuşma eğitiminde; şiir, fıkra, bilmece ve tekerlemelerin ise dinleme ve konuşma sürecinde faydalı olabileceğini; deneme ve anıların yazma eğitiminde, gezi yazılarının ise okuma ve yazma becerilerinin geliştirilmesinde daha etkili olabileceğini düşündükleri belirlenmiştir. Ayrıca her bir edebî türün belirli özellikleri ile birden fazla dil becerisini geliştirmede yararları olabileceğine dair tespitlere de ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
In this study, it is aimed to determine the views of Turkish language teachers regarding the using of different forms of children's literature in the language education. Qualitative research approach was applied in the research. Accordingly, the research was carried out according to the phenomenology model. The working group of the study was composed based on easy accessibility and volunteering. The data of the research were collected through a semi-structured interview form. Descriptive and content analysis were used together on the data obtained. As a result of the research, it has been determined that Turkish teachers present their views that stories, novels, epics, fables, fairy tales, traditional poems and lullabies will be effective in the reading education. It has been concluded that drama will be more effective in the speaking education. Views have been determined that essays and memories can be more effective in the writing education and travel writings can be more effective in the reading and writing education. In addition, it has been determined that each literary form may have benefits in developing more than one language skill with specific features.
Keywords
- Ayrıca Kolaç ve arkadaşlarının (2012) dil eğitiminde çocuk edebiyatı türlerinden öyküleyici
- aynı doğrultudadır. Görgü (2007), Temizyürek ve arkadaşları (2016), Karatay (2007) ve Mert
- (2012) de masalların konuşma dilinin rahatlığını ve çocuğun seviyesine uygun kelime, ifade
- üzerinde etkili olacağını belirtmektedirler. Baş (2013, 2015) ise zihinsel becerileri geliştirecek
- Tanju’nun (2017) fabl türü ile ilgili olarak belirttiği kolay anlaşılma ve değer aktarımı
- için alıştırma imkânı sunmasına yönelik görüşler aynı doğrultudadır. Sakaoğlu’nun (1999)
- ve eğlendirici olmasına dair görüşlerle örtüşmektedir. Arıcı ve Ungan’ın (2009) konuyla ilgili
- Dayıoğlu’nun (2016) kitapların çocuklara hayata karşı pratik beceriler kazandırma, sorunları
- dinleme becerisi üzerinde etkili olacağını düşünmektedirler. Yavuzer (2001) de çocuk şiirlerinin
- Akyüz’e göre (2016) tiyatrolar karşılıklı konuşmayı amaçlayan söyleşimsel metin yapısından
- dolayı konuşma ve dinleme becerileri geliştirmede etkilidir. Baş (2013) da beden dili
- olacağı yönünde görüşlere ulaşılmıştır. Maden (2008) de gezi yazılarının ilginç, hoşa giden bir
- olabileceği görüşünün hâkim olduğu tespit edilmiştir. Aytaş’ın (2006) denemenin öznellik ve
- bulunmaktadır. Anı türü ile ilgili olarak Baş (2013) ise, başından geçenleri anlatmanın kendini
- gelebileceklerini ifade etmektedir. Nitekim Baş (2015) Türkçe öğretimi açısından çocuk
- olduğu tespit edilmiştir. Tanju (2017) da bilmecelerin çocukları bulucu / keşfedici rolüne
- becerilerinin gelişmesine katkıda bulunduğunu belirtmektedir. Göçer (2010) ise tekerlemeler
- dinleme becerisinin temelini oluşturduğuna değinir. Bağcı Ayrancı ve Aytaş’ın (2017) öğretmen
- Akyüz. M. (2016). Türkçe öğretiminde çocuk tiyatrosu. (Ed. E. Çer). Türkçe Öğretimi ve Çocuk
- Tiyatrosu içinde ss.241-255. Anı Yayıncılık, Ankara. Arıcı, A.F. ve Ungan, S. (2009). Çocuk Edebiyatında Türler. Doktorum Yayınları, Ankara. Arseven, T. (2005). Mesaj açısından çocuk kitapları. Hece Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, 104
- 105, 46-51. Aykaç, M. (2011). Türkçe öğretiminde çocuk edebiyatı metinleriyle kurgulanan yaratıcı drama
- Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Aytaş, G. (2006). Edebî türlerden yararlanma. Millî Eğitim, 169, 261-276. Bağcı Ayrancı, B. & Aytaş, G. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk edebiyatının
- eğitimde işlevselliği üzerine görüşleri. Journal of Human Sciences, 14 (4), 4226-4240 Baş, B. (2013). Çocuk edebiyatı. (Ed. Güzel, A. ve Karatay, H.) Türkçe Öğretimi El Kitabı
- Canlı, S. (2015). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin belirlenmesinde çocuğa görelik
- ilkesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 98-123. Çer, E. (2016). Çocuk Edebiyatı: 0-6 Yaş Çocuk Kitaplarında Çocuk Gerçekliği ve Çocuğa
- Görelik. Eğiten Kitap, Ankara. Dayıoğlu, G. (2016). Çocuk kitaplarıyla okuma sevgisi ve okuma alışkanlığı kazandırma. (Ed.
- Çer, E.) Türkçe Öğretimi ve Çocuk Edebiyatı içinde s.237-240. Anı Yayıncılık, Ankara. Dilidüzgün, Ş. (2011). İlköğretim Türkçe metin çalışmalarında metin türü farkındalığı. (G. L.
- içinde s. 459- 474. Die Blaue Eule, Essen. Göçer, A. (2010). Türkçe öğretiminde çok uyaranlı bir öğrenme ortamı oluşturmak için seçkin
- edebî ürünlerden yararlanma. Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), XXVII, 341-369. Görgü, A. T. (2007). Masalların çocuğun bilişsel ve duyuşsal gelişimine katkısı. S. Sever (Ed.),
- Üniversitesi Basımevi, Ankara: Hayran, Z. (2011). İlköğretim 5. sınıf Türkçe derslerinde metin türlerinin okuma becerisine
- 210). Dokuz Eylül Üniversitesi DEDAM, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir. Karakuş, I. Ş. (2006). Çocuk edebiyatı ürünlerinin okuma gelişimine etkisi. Yayımlanmış
- yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Karatay, H. (2007). Dil edinimi ve değer öğretimi sürecinde masalın önemi ve işlevi. Gazi
- Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (3), 463- 477. Keklik, S. (2009). 1–8. sınıf Türkçe dersi ders kitaplarının metin türleri ve özellikleri açısından
- incelenmesi. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi (1-3 Mayıs, 2009)
- http://www.eab.org.tr/eab/oc/egtconf/pdfkitap/pdf/468.pdf adlı siteden 25.01.2020
- tarihinde indirilmiştir. Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından
- değerlendirmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (1), 594-626. Kolaç, E., Demir, T. ve Karadağ, R. (2012). Öğretmen adaylarının dil eğitiminde çocuk
- Dergisi, 161, 195-213. Kumar, R. (2011). Araştırma Yöntemleri (Çev.Ed.Ö. Çokluk). Edge Akademi, Ankara. Maden, S. (2008). Türk edebiyatında seyahatnameler ve gezi yazıları. Atatürk Üniversitesi
- Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15 (37), 147-158. Maltepe, S. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatı ürünlerini seçebilme
- yeterlilikleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (21), 398-412. Merriam, S.B. (2009). Qualitative Research and Case Study Applications in Education. Jossey –
- Bass Publishers, San Fransisco. Mert, E. L. (2012). Anadili Eğitimi-Öğretimi Sürecinde Çocuk Yazını Ürünlerinden Yararlanma
- Dergisi, 31 (31), 1-12. Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis.: Sage Pub. Thousand
- Oaks, CA. Oğuzkan, A.F. (1981). Eğitim Bilimleri Terimleri Sözlüğü. AÜ Basımevi, Ankara. Oğuzkan, A.F. (2000). Yerli ve Yabancı Yazarlardan Örneklerle Çocuk Edebiyatı. Anı
- Yayıncılık, Ankara. Onan, B. ve Tokdemir, N. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında uzak
- Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), 29-44. Özbay, M. (2006). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I. Öncü Kitap, Ankara. Özbay, M. ve Çeçen, M. A. (2012). Türkçe ders kitaplarında (6-8. sınıflar) yer alan metinlerin
- tür ve tema açısından incelenmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1 (1), 67-76. Pilav, S. ve Oğuz, M. M. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metin türleri üzerine bir
- araştırma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 16-30. Sakaoğlu, S. (1999). Masal Araştırmaları. Akçağ Yayınları, Ankara. Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Kök Yayınları, Ankara. Solak, M. ve Yaylı, D. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler
- International Social Research), 2 (9), 444-453. Tanju, E. (2017). Edebî türler açısından çocuk edebiyatı. (Ed. M. Gönen) Çocuk Edebiyatı
- Temizyürek, F., Şahbaz, N.K. ve Gürel, Z. (2016). Çocuk Edebiyatı. PegemA Yayınevi,
- Yavuzer, H. (2001). Okul Çağı Çocuğu. Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Yazıcı Okuyan, H. (2009). Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin okuma saatlerinde kullanılan çocuk
- Dergisi, 9 (18), 135-159. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (8. baskı). Seçkin
