Author :
Abstract
Toplumsal cinsiyet algısı içerinde iki cinsiyet içerinde değerlendirilen beden algısı, giysiler açısından da kadın ve erkek giysileri olarak sınıflandırılmıştır. Biçim, renk, kumaş, süsleme ve aksesuarlar gibi özelliklerle giysiler kadınlara ve erkeklere özgü siluetler olarak değerlendirilmiştir. Ancak yirminci yüzyılın başlarından itibaren karşı cinsle özdeşleşmiş giysilerin kullanımı üzerine, toplumsal cinsiyet kavramı bağlamında giysilerin kimlik belirleyici rolünün sorgulanması gündeme gelmiştir. Son yıllarda, karşı cinsle özdeşleşmiş giysilerin kullanımının pek çok toplumda görünürlüğünün artmasıyla birlikte, toplumsal cinsiyet algısına yönelik giyim kodlarının tartışılması hız kazanmış ve “cross-dressing” ve “cross-dresser” terimlerinin literatürde yer almasını sağlamıştır. Toplumsal cinsiyet rolleriyle biçimlenerek kadın ve erkek giysileri olarak kodlanmış giysilerin, karşı cins tarafından kullanımına yönelik bir analiz yapmanın amaçlandığı bu çalışmada; karşı cinse özgü giysilerle görünürlük kazanan iki ünlü erkek sanatçı Elton John ve Zeki Müren’in giyim tarzları alan sistematiğine göre biçim, renk, kumaş ve aksesuarlar üzerinden incelenmiştir. Cross-dresser kimliği kazanmada etkili olan göstergeler toplumsal cinsiyet normları açısından ele alınarak, Queer yaklaşımı ile “ne”, “neden” ve “öteki” kavramları bağlamında sorgulanmıştır. Her iki sanatçının bazen karşı cinsin giysilerinin tüm öğelerini bazen birkaç öğesini bazen de mesaj veren gizli bir öğesini giyim tarzlarında kullandıkları açıkça görülmüştür. Yarattıkları kimlikleri ile normatif kimliğin dışlayıcı gücünü etkisiz hale getirerek toplumda onay görmeleri, Queer’in toplumsal cinsiyet, cinsiyet, cinsel kimlikler gibi etiketlemelere karşı çıkışının bir pratiği olarak değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
Social gender perception evaluated in two genders in terms of gender is classified as women's and men's clothes in terms of clothes. With features such as shape, color, fabric, ornament and accessories, clothes were evaluated as silhouettes specific to women and men. However, since the beginning of the twentieth century, the question of the identity-determining role of the clothes in the context of the concept of gender has been brought into question on the use of clothes identified with the opposite sex. In recent years, as the use of clothes associated with the opposite sex has increased in many societies, the discussion of clothing codes for gender perception has gained momentum and enabled the terms "cross-dressing" and "cross-dresser" to appear in the literature. In this study, it is aimed to make an analysis on the use of clothes coded as women's and men's clothes, shaped by gender roles, by the opposite sex; The clothing styles of two famous male artists Elton John and Zeki Müren, who became visible with the clothes of the opposite sex, were examined on the form, color, fabric and accessories according to their systematic. The indicators that are effective in gaining cross-dresser identity are handled in terms of gender norms and questioned in terms of “what”, “why” and “other” concepts with Queer approach. It is clearly seen that both artists sometimes use all the items of the opposite sex's clothing, sometimes a few items, and sometimes a secret item that gives a message in their clothing style. The approval of the society by neutralizing the exclusive power of the normative identity with the identities they create has been evaluated as a practice of Queer's opposition to labeling such as social gender, gender and sexual identities.
Keywords
- AgeUK (2011). Transgender Issues in Later Life. https://www.ageuk.org.uk/globalassets/age- uk/documents/factsheets/fs16_transgender_issues_and_later_life_fcs.pdf adresinden erişilmiştir (Erişim Tarihi: 8 Mayıs 2020).
- Allcock, P. J. (2014). Analysing the Musical Style of Sir Elton John: An Interdisciplinary App- roach (Doctoral Thesis). University of Huddersfield, West Yorkshire.
- Auslander, Philip (2006). Performing Glam Rock: Gender and Theatricality in Popular Music Michigan:University of Michigan Press.
- Beemyn, B. G. (2015). Cross-Dressing. http://www.glbtq.com adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2020).
- Bego, M. (2009). The Elton John Story By Mark Bego, London: JR Books.
- Bengi, D. (2018). 70’li Yıllarda Türkiye: Sazlı Cazlı Sözlük “Görecek Günler Var Daha”. İstan- bul: Yapı Kredi Yayınları.
- Bolich, G., G. (2006). Dress & Gender: Crossdressing in Context, Vol. 1: Dress, Gender, Trans- gender, and Crossdressing, North Carolina:Psyche’s Press.
- Bora, A. (2019). Feminist Antropoloji. Kültür Denen Şey içinde. İstanbul: Metis Edebiyat, 145- 180.
- Bullough, V., L., Bullough, B. (1993). Cross Dressing: Sex and Gender, University of Pennsyl- vania Press.
- Busch, O.,V. (2017). Moda Praksisi (Çev., Dilara Kılıç). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
- Butler, J. (2018). Cinsiyet Belası, Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (Çev., Başak Ertür). İstanbul: Metis Edebiyat.
- Chapman, A. (2012). Erikson’s Psychosocial Development Theory. https://www.businessballs.com/self-management/eriksons-psychosocial-theory-ofhuman-development/ adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2020).
- Christel, A. D., O’donnell, H. N., Bradley, A. L. (2016). Coping by Crossdressing: An Explora- tion of Exercise Clothing for Obese Heterosexual Women, Fashion and Textile, 3(11), 1-19.
- Crane, D. (2018). Moda ve Gündemleri, Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik (Çev., Özge Çelik). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Davis, F.(1997). Moda, Kültür ve Kimlik (Çev., Özden Arıkan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Dekker, R. M., Van de Pol, L. C. (1989). The Tradition of Female Transvestism in Early Mo- dern Europe. London: Macmillan Press.
- Demiral, A. (2017) Biyoiktidar Bağlamında; Toplumsal Cinsiyet, Queer Teori ve Sanata Yan- sımaları, Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
- Direk, Z. (2018). Cinsel Farkın İnşası, Felsefi Bir Problem Olarak Cinsiyet. İstanbul: Metis Yayınları.
- Farvid, P. (2010). The Benefits of Ambiguity: Methodological Insights Fromresearching “Hete- rosexual Casual Sex.”, Feminism and Psychology, 20 (2), 232–237.
- Fraser, L. (2009). Depth Psychology with Transgender People. Sexual and Relationship Therapy 24(2), 126–142.
- Gieseking, J. (2008). “Queer Theory.” In V.N. Parrillo, M. Andersen, J. Best, W. Kornblum, C.M. Renzetti, and M. Romero, eds. Encyclopedia of Social Problems. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. https://www.researchgate.net/ publication/304541334_Queer_Theory adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi 2 Mayıs 2020).
- Hall, S. (1989). Ethnicity: Identity and Difference. Radical America, 23(4), 9–20.
- Hawley, D. (2011) The Transgender Experience: Multiple Possibilities. Therapy Today 22(5), 22–25.
- Heritier, F., Perrot, M., Agacinski, S. & Bacharan, N. (2012). Kadınların En Güzel Tarihi (Çev., Yonca Aşçı Dalar). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Hoyle, M. (2018, 30 Mart). A (Short) History of Cross-dressing, https://www.noted.co.nz/currently/currently-history/a-short-history-of-cross-dressing adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi 01 Mayıs 2020).
- https://kultursanat.com.tr/sanat-gunesimiz-zeki-muren-ve-kostumleri/ adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi: 25 Nisan 2020).
- https://www.billboard.com/photos/8031038/elton-john-career-photos-style adresinden erişilmiş- tir. (Erişim Tarihi: 27 Nisan 2020).
- Ishida, Y. (2018). Body and Gender Expressed by the Cross-Dressing of Hannah Snell in Eigh- teenth-century Naval Culture, in The Female Soldier; Or, the Surprising Life and Adventures of Hannah Snell, IAFOR Journal of Literature & Librarianship, 7 (1), 77-92
- Jagose, A. (2015). Queer Teori (Çev., Ali Toprak). Ankara: NotaBene Yayınları.
- Kawamura, Y. (2016). Moda-loji (Çev., Şakir Özüdoğru). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Koca, E. & Koç F. (2019). “Genç Kızların Kişisel İmajlarında Giyim Tarzı ve Değerler İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”, 24 Kasım Başöğretmen Uluslararası Eğitim ve Yenilikçi Bilimler Sempozyumu 23-24 Kasım Ankara, 153-164.
- Koca, E. & Koç, F. (2008). Çalışan Kadınların Giysi Seçimleri ve Renk Tercihleri. Electronic Journal of Social Sciences, 7(24), 171-200.
- Koca, E. & Vural, T. & Koç, F. (2013). “Evaluatıon Of The Tendency Of Consumers To Hedo- nic Clothing Shopping”, International Association of Social Science Research- IASSRn, I. 2, p. 54-64.
- Koç, F. & Koca, E. (2015). Kütahya'nın Entarili Geleneksel Kadın Giysilerinin Gösterge Bilim- sel Çözümlemesi. Milli Folklor, 27 (106), 70-87.
- Kohlhagen, N. (2004). Dünyayı Değiştiren Kadınlar (Çev., Osman Deniztekin). İstanbul: Varlık
- Minnet, B. (2018). Popüler Olandan Politik Olana: Popüler Kültür İkonlarının Toplumsal Dö- nüşüme Etkileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- Myskow, N. (2008, 29 Şubat). Goodbye, Fancy Dress Costumes Elton Says He’s Too Old for Sequins and Skintight Clothes, The Daily Mail. https://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-523109/Goodbye-fancy-dress-costumes--Elton-says-hes-old-sequins-skintight-clothes.html adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi: 4 Mayıs 2020).
- Rose, S., O. (2018). Toplumsal Cinsiyet Tarihçiliği Nedir? (Çev., Ferit Burak Aydar). İstanbul: Can Yayınları.
- Rosenthal, E., J. (2004). His Song: The Musical Journey of Elton John. New York: Billboard Books.
- Twigg, J. (2009). Clothing, Identity and The Embodiment of Age. J. Powell ve T. Gilbert (Edi- törler). Aging and Identity: A Postmodern Dialogue (1-19). New York: Nova Science Publishers.
- Vencato, A., P. (2013). Body, Gender, Sexuality and Subjectivity Among Men Who Practice Cross-Dressing. Sexuality, Culture and Politics – CLAM- A South American Reader, 346-365.
- Wills, P. (1996). Yansıbilim ve Renk Terapisi Çalışma Kitabı, (Çev., Kerem Keskiner). İstan- bul: Alkım Yayınevi.
- Yapı Kredi (2015). İşte Benim Zeki Müren (Ankara), http://sanat.ykykultur.com.tr/sergiler/iste- benim-zeki-muren-ankara adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi: 1 Mayıs 2020).
- Yüksel, N. A. (2002). Türkiye’nin Kuyruklu Yıldızı: Zeki Müren. (A.Yaraman (Yay. Haz.)). Biyografya 3: Zeki Müren (s. 13–42). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Zuerner, A., E. (1993), (Re) Constructing Gender: Cross-Dressing in Seventeenth-Century French Literature. University of Michigan, Horace H. Rackham School of Graduate Studies, Dissertations and Theses.
