Author :
Abstract
Düşüncelerini toplumsal ve siyasal sorunlara çare ararken keşfeden Türk aydını, Batı’nın üstün özelliklerini yakalamayı amaçlayarak Batı karşısında ezilmemenin, birlik içerisinde güçlü bir Devlet olarak devam edebilmenin yöntemlerini sorgulamıştır. Türk düşünü, modernleşme sürecine bağlı olarak gelişmiş; “modernleşme olgusu” etrafında dönüp durmuştur. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Türk aydını, çeşitli formüllerle kimlik arayışına girişmiştir. Türk İnkılâbını “milliyet” ve “medeniyet” prensiplerine dayandıran Mustafa Kemal Atatürk’ün “bütünleştirici Türk kimliği” kurgusunda şüphesiz bu düşünsel birikimin etkisi büyüktür. ‘Türkçülüğün Manifestosunu ortaya koyan isim’ olarak anılan Yusuf Akçura’nın “Üç Tarz-ı Siyaset” eserindeki “seçenekçi”; ‘Türkçülüğün fikir babası’ olarak anılan Ziya Gökalp’in “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” eserindeki “sentezci” yaklaşımı milliyetçilik akımının gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Türkçülük akımını, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurulmasıyla yeniden şekillendiren Mustafa Kemal Atatürk, geliştirdiği milliyetçilik anlayışı üzerine Türk kimliğini inşa etmiştir. Bildiride Yusuf Akçura’nın ve Ziya Gökalp’in üçlü tasnifleri temelinde Atatürk’ün inşa ettiği ve günümüzde de geçerliliğini koruyan “Türk kimliği” kurgusu, Türk aydınının düşünsel çabası çerçevesinde karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır.
Keywords
Abstract
The Turkish intellectual, who discovered his thoughts in search of solutions to social and political problems, questioned the methods of not being oppressed in the face of the West and of being able to continue as a strong state in the Union by aiming to capture the superior characteristics of the west. The Turkish thought developed due to the modernization process; it revolved around the “phenomenon of modernization”. Since the second half of the 19th century, Turkish intellectuals have sought identity with various formulae. There is no doubt that this intellectual accumulation has a great impact on the “Integrative Turkish identity” of Mustafa Kemal Atatürk, who based the Turkish Revolution on the principles of “nationality” and “civilization”. Yusuf Akçura’s “optionalist” approach in the “Three Styles of Politics” and Ziya Gökalp’s “synthesizer” approach in the “Turkification-Islamization-Modernization” which is referred to as the ‘father of idea of Turkism’, played an important role in the development of the current of nationalism. Mustafa Kemal Atatürk, who reshaped the Turkism current with the establishment of the state of the Republic of Turkey, built Turkish identity on the understanding of nationalism he developed. In the declaration, the fiction of “Turkish identity”, constructed by Atatürk on the basis of the tripartite classifications of Yusuf Akçura and Ziya Gökalp, which still remains valid today, will be considered comparatively within the framework of the intellectual efforts of the Turkish intellectuals.
Keywords
- Ahmad, F. (2016). İttihatçılıktan Kemalizme, (Çeviren: Berktay, F.), İstanbul: Kaynak
- Ahmet Ferit. (Haziran 1904/2014). Bir Mektup, Üç Tarz-ı Siyaset-Yusuf Akçura içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 51-65.
- Akçura, Y. (15 Mart 1904/2014). Üç Tarz-ı Siyaset, Üç Tarz-ı Siyaset-Yusuf Akçura içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 17-39.
- Akşin, S. (1992). Siyasal Tarih (1789-1908), Türkiye Tarihi III/Osmanlı Devleti (1600-1908) içinde, (Editör: Akşin, S.), İstanbul: Cem Yayınevi, 73-188.
- Akşin, S. (2012). Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi 1789-1980, Ankara: İmaj Yayınevi.
- Ali Kemal. (26 Mayıs 1904/2014). Cevabımız, Üç Tarz-ı Siyaset-Yusuf Akçura içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 41-50.
- Alkan, M. Ö. (2005). İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Modernleşme ve Ulusçuluk Sürecinde Eğitim, Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiye’si, (Derleyen: Karpat, K.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 73-242.
- Bostancı, N. (1998). Etnisite, Modernizm ve Milliyetçilik, Türkiye Günlüğü, (50), 38-55.
- Çalen, M. K. (2015). Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp’in Üçlü Tasnifleri: Üç Tarz-ı Siyaset ve Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, Türk Sosyolojisinin 100. Yılında Ziya Gökalp- Türk Yurdu Yazıları içinde, (Editör: Sağlam, S.), Ankara: Türk Yurdu Yayınları, 332- 342.
- Dalbay, S. R. ve Avcı, N. (2018). Kimlik İnşasına İlişkin Temel Yaklaşımlar ve Bu Yaklaşımların Türkiye’ye Yansımaları, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (1), 17-39.
- Devlet, N. (05 Şubat 2019). Yusuf Akçura’nın Hayatı, https://www.altayli.net/yusuf-akcuranin- hayati-1876-1935.html#_edn42
- Ekincikli, M. ve Işık, Y. (2019). Ebedî Şeften Millî Şefe Kimlik İnşası; Yeni Nesil Yetiştirme Politikaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, Theary and Practice in EducationScience, Experience and Knowledge, (Editors: Akpınar Dellal, N.; Koch, S.; Stankowski, W.), (Contemporary Educational Research Association), Düsseldorf: Lambert Academic Publishing LAP, December-ISBN: 978-620-0-44130-0, 266- 290.
- Georgeon, F. (1999). Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri Yusuf Akçura (1876-1935), (Çeviren: Alev Er), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Gökalp, Z. (2013). Kültür ve Medeniyet/Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak, (Hazırlayan: Tosun, E.), Konya: Gençlik Kitabevi Yayınları.
- Gökalp, Z. (2017). Türkçülüğün Esasları (Günümüz Türkçesiyle), (Hazırlayan: Ünlü, M.; Çotuksöken Y.), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
- Gökseloğlu, A. N. (2015). Ziya Gökalp’in Hayatı ve Aile Çevresi, Türk Sosyolojisinin 100. Yılında Ziya Gökalp-Türk Yurdu Yazıları içinde, (Editör: Sağlam, S.), Ankara: Türk
- Gözübüyük, F. (2015). 23 Mart Ziya Gökalp’in Doğum Yıldönümü Münasebetiyle; Ziya Gökalp ve Türk Yurdu, Türk Sosyolojisinin 100. Yılında Ziya Gökalp-Türk Yurdu Yazıları içinde, (Editör: Sağlam, S.), Ankara: Türk Yurdu Yayınları, 107-111.
- Gözübüyük Tamer, M. (2014). Kimliklerin Seyrine Bir Bakış, Folklor/Edebiyat Dergisi, 20 (77), 83-99.
- Günay, Ü. (2010). Gökalp, Millî Kimlik ve Din, Türk Kimliğinin Yeniden İnşası Bağlamında Ziya Gökalp içinde, (Editör: Günay, Ü.; Çelik C.), İstanbul: Kesit Yayınları, 9-58.
- Gündoğan, A. O. (2015). Osmanlı’nın Son Döneminde ve Cumhuriyet’in Başlarında Fikir Akımları ve Ziya Gökalp (1876-1924)-Türkçülüğün Fikir Babası-, Türk Sosyolojisinin 100. Yılında Ziya Gökalp-Türk Yurdu Yazıları içinde, (Editör: Sağlam, S.), Ankara: Türk Yurdu Yayınları,169-178.
- Hanioğlu, Ş. M. (2001). İttihat ve Terakki Cemiyeti, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 23, 476-484.
- İnalcık, H. (2015). Ziya Gökalp, Türk Sosyolojisinin 100. Yılında Ziya Gökalp-Türk Yurdu Yazıları içinde, (Editör: Sağlam, S.), Ankara: Türk Yurdu Yayınları, 147-149.
- Karal, E. Z. (2014). Ord. Prof. Enver Ziya Karal-ÖN SÖZ, Üç Tarz-ı Siyaset-Yusuf Akçura içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, XI-XXI.
- Karal, E. Z. (2014). Üç Tarz-ı Siyasetin Tepkileri-Ön Söz, Üç Tarz-ı Siyaset-Yusuf Akçura içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 1-3.
- Karal, E. Z. (2014). Üç Tarz-ı Siyaset Üzerine Düşünceler-Ön Söz, Üç Tarz-ı Siyaset-Yusuf Akçura içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 5-15.
- Karpat, K. (2009). Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, İstanbul: Timaş Yayınları.
- Kösoğlu, N. (2015). Ziya Gökalp, Türk Sosyolojisinin 100. Yılında Ziya Gökalp-Türk Yurdu Yazıları içinde, (Editör: Sağlam, S.), Ankara: Türk Yurdu Yayınları, 125-139.
- Maraş, İ. (22 Şubat 2017). Hüseyinzade Ali (1864-1940) ve Türk Düşüncesi Açısından Önemi, https://kafkassam.com/huseyinzade-ali-1864-1940-ve-turk-dusuncesi-acisindanonemi.html
- Mardin, Ş. (2015a). Jön Türklerin Siyasî Fikirleri (1895-1908), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Ş. (2015b). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Muhammetdin, R. (1998). Türkçülüğün Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
- Nohutçu, A. (2007). Kamu Yönetimi, Ankara: Savaş Yayınları.
- Özçelik, İ. ve diğerleri. (2001). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
- Özodaşık, M. (1999). Cumhuriyet Dönemi Yeni Bir Nesil Yetiştirme (1923-1950), Konya: Çizgi Kitabevi.
- Özodaşık, M. (2006). Yeni Nesil, Konya: Tablet Kitabevi.
- Özyurt, C. (2013). Türkiye’de Eğitim İdeolojisi ve Kimlik İnşası, Eğitime Bakış Dergisi, (26), 8- 21.
- Tunaya, T. Z. (1983). Atatürkçülük, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, 1, 89-90.
- Türkbağ, A. U. (2003). Kimlik, Hukuk ve Adalet Sorunu, Kimlikler içinde, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Ankara: Doğu Batı Yayınları, (İkinci Baskı), Mayıs-Temmuz, (23), 209-216.
- Ülken, H. Z. (2006). Seçme Eserleri-I Ziya Gökalp, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
- Ülken, H. Z. (2014). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
- Yalçın, S. (2011). Mustafa Kemal Atatürk, Hayatı ve Eseri, Ankara: Berikan Yayınevi.
- Yalçın, S. (2013). Türk Modernleşmesi ve Atatürk, Semih Yalçın İlmi Makaleler içinde, (Yayına Hazırlayan: Erdoğan Özünlü, E.), Ankara: Berikan Yayınları, 2, 113-121.
- Yazıcı, E. (2017). Toplumsal Yapı ve Toplumsal Değişme Perspektifinden Türkiye’nin Son Yüz Yılı, Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, (Editör: Yazıcı, E.), Ankara: Akçağ Yayınları, 11-43.
- Yılman, M. (2003). Eğitimin Tarihsel Temelleri, Öğretmenlik Mesleğine Giriş, (Editörler: Demirel, Ö., Kaya, Z.), Ankara: PegemA Yayıncılık, 21-46.
- Zürcher, E. J. (2002). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
