Author :
Abstract
Birey, toplum tarafından belirlenen birtakım norm ve düzene uyum sağlayarak/uyarak yaşamsal varlığını sürdürür. Toplum tarafından önceden belirlenen normlardan biri olan ahlaki kuralların dışına çıkan birey, toplum tarafından ötekileştirilir ya da uzak tutulur. Toplumsal ve bireysel yaşamın önemli bir parçası olan ahlaki normlar, insanlar arası düzeni sağlayan, olumlu ve olumsuz davranışlara yön veren ölçütleri içerir. Bu nedenle gerek toplumsal yapının işleyişini sürdürmesi gerekse insanlar arası düzenin sağlanabilmesi için ahlaki kurallara riayet edilmesi önem arz eder. Modernleşme ile birlikte birçok alanda olduğu gibi ahlaki yapıda da değişim ve yozlaşma meydana gelir. Meydana gelen bu değişim, aile ve dolayısıyla toplumda da sarsıcı etkiler bırakır. Bu nedenle Tanzimat aydınları, ailede başlayan nihayetinde toplumu etkileyen olumsuz bu durumu önleyecek misyonu kadın üzerine temellendirirler. Zira toplumsal düzenin sağlayıcısı olarak gördükleri kadının, ahlaki yeterlilikte ve yeni nesli yetiştiren dolayımlayıcı olması nedeniyle önemli bulurlar. Tanzimat sanatçıları tiyatro eserlerinde, kadının ahlaki esaslara uymasının aileye olan katkıları kadar toplumsal düzene de etki edeceğini düşünürler. Onlar, tiyatro eserlerinde ahlaki vasıflara sahip olan ya da olmayan kadın karakterlere yer vererek bu özelliklerin ne denli önemli olduğunu, yokluğunda ise ne gibi sorunsallara yol açacağını gösterirler.
Keywords
Abstract
Individuals continue their existence by adapting to several norms and orders determined by society. An individual who goes beyond the moral rules which are one of the predetermined norms is marginalized or cast away by society. Moral norms which are an important part of social and individual life include criteria that provide interpersonal order and determine positive and negative behaviors. Thus, it is of importance to comply with the moral rules in order to sustain the function of social structure and provide the interpersonal order. Changes and corruption occur in social structure as in many other fields with modernization and this change causes staggering effects in families and thus, in society. Therefore, intellectuals of the Tanzimat Reform era base this mission that would prevent negative behaviors starting from the family and ultimately affecting the society on women. Hence, women who are regarded as the organizers of social order, are perceived significant since they have moral competence and raise the new generation. Artists of the Tanzimat Reform era believe that complying with the moral principles by the women would affect the social order as much as their contribution to the family. In drama, the artists demonstrate how important these features are and what sort of problems would occur in the absence of these features by including female characters possessing or not possessing moral qualifications.
Keywords
- Abdülhak Hâmit, (1998), İçli Kız, Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları 1 (haz. İnci Enginün), Dergâh Yayınları, İstanbul.
- _____,_____, (1998), Duhter-i Hindû, Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları 3 (haz. İnci Engi- nün), Dergâh Yayınları, İstanbul.
- _____,_____, (2002), Nazife, Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları 5 (haz. İnci Enginün),
- _____,_____, (2002), Tarık Yahut Endülüs Fethi, Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları 5 (haz. İnci Enginün), Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Ahmed, (2013). Bedbaht Âşıklar, Türk Tiyatro Eserleri 1 (haz. Gıyasettin Aytaş), Akçağ Yayın- ları, Ankara.
- Ahmet Midhat Efendi, (1990), Fürs-i Kadimde Bir Facia Yahut Siyavuş, Ahmet Midhat
- _____,_____, (1990), Açıkbaş, Ahmet Midhat Efendi’nin Tiyatroları, (haz. İnci Enginün),
- _____,_____, (1990), Ahz-ı Sar Yahut Avrupa’nın Eski Medeniyeti, Ahmet Midhat Efendi’nin Tiyatroları, (haz. İnci Enginün), Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
- _____,_____, (1990), Çengi Yahut Daniş Çelebi, Ahmet Midhat Efendi’nin Tiyatroları, (haz. İnci Enginün), Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
- Akatlı, Füsun, (1984), Türkiye’de Ailenin Değişimi Sanat Açısından İncelemeler, Türk Sosyal Bilimler Derneği, İstanbul.
- Akkanat, Cevat, (2014), Feraizcizâde Mehmet Şakir Hayatı, Sanatı ve Eserleri, Osmangazi Be- lediyesi, Bursa.
- Aksoy, Nazan, (2012), “Halide Edip Adıvar’ın Seviyye Talip’inde Kadın Kimliği” Türk Edebi- yatına Eleştirel Bir Bakış Berna Moran’a Armağan, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Atalay, İrfan, (2010), Namık Kemal’in Romanlarında Toplumsal Değerler Karşısında Kadının Durumu, Doğumunun 170. Yılında Namık Kemal Sempozyumu Cilt 1, 20-22 Aralık Tekirdağ.
- Aytaş, Gıyasettin, (2002), Tanzimatta Tiyatro Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Bakar, Aysun, (2012), Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Konusunu Tarihten Alan Manzum Tiyatrola- rı. (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
- Çamurdan. Esen, (2015). Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu, Habitus Yayınları, İstanbul.
- Demir, Metin, (2014), Çevre Olarak Konumlandırılmış Kadını Ve Doğayı Birlikte Düşünmek: Ekofeminizm. DoğuBatı Dergisi, Toplumsal Cinsiyet I. (10-44).
- Demirdağ, Refika A.(2014), Tanzimat Tiyatrosunda Avrupalı Kadınlar ve “İffet” Meselesi. Erdem Dergisi .(19-27).
- Durkheim, Emile, (2006), Toplumsal İşbölümü, (Çev. Özer Ozankaya ), Cem Yayınları, İstan- bul.
- Eliuz, Ülkü, (2009), Tanzimat Dönemi Anlatılarında Feminist Söylem, Serander Yayınları, Trabzon.
- Enginün, İnci, (2005), Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Esen, Nüket, (1991), “Türk Romanında Aile” Türk Aile Ansiklopedisi C: 2, T.C.
- Feraizcizâde Mehmet Şakir, (2014), İcab-ı Gurur yahut İnkılab-ı Muhabbet Feraizcizâde
- Foucault Michel, (1988), Cinselliğin Tarihi 2, (Çev. Hülya Tufan), Afa Yayınları, İstanbul.
- Fromm, Erich, (1985), Kendini Savunan İnsan, (Çev. Necla Arat). Say Yayınları,. İstanbul.
- Gürsoy, Belkıs, (1981), Abdülhak Hamid Tarhan’ın Tiyatro Eserlerinde Kadın. (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- _____,_____, (2013), Ahmet Yetim Yahut Netice-i Sadakat, Türk Tiyatro Eserleri 2 (haz.
- Karaburgu, Oğuzhan, (2012), Şairin Sahneye Düşen Gölgesi Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Tiyat- roları Üzerine Bir İnceleme, Kesit Yayınları, İstanbul.
- Kanter, Fatih, (2008), Reşat Nuri Güntekin’in Romanlarında Yapı ve İzlek, Fırat Üniversitesi Doktora Tezi, Elazığ.
- Korkmaz, Ramazan, (2014), Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri, Grafiker Yayınları, Ankara.
- _____,_____. (1997), Sağırdere ve Körduman İkilemesi Üzerine Bir Çözümleme Denemesi. Adam-Sanat. (42-58).
- Namık Kemal, (1975), Celalettin Harzemşah, (haz. Hüseyin Ayan), Dergâh yay. İstanbul.
- _____,_____, (1966), Akif Bey (haz. Reşat Nuri Güntekin), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Recâizade Mahmut Ekrem, (1997), Afife Anjelik, Recaîzade M. Ekrem’in Bütün Eserleri 1, (haz. İ. Parlatır, N. Çetin, H. Sazyek), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Saraçgil, Ayşe, (2005), Bukalemun Erkek, Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye
- Schopenhauer, (2013), Ölümün Anlamı, (Çev. Ahmet Aydoğan ). Say Yayınları, İstanbul.
- _____,_____, (2001), Kadınlar, (Haz. İsmail Doğan) Gündoğan Yayınları, İstanbul.
- Tanpınar, A. Hamdi, (2014). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, İs-
- Töre, Enver, (2010), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Tiyatrosunda Temalar, Dijital Sanat Ya- yınları, İstanbul.
- Ülger, Buket, (2014), Yusuf Neyyir’in Tiyatroları. (Yüksek Lisans Tezi). T.C. Yıldız Teknik Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yusuf Neyyir, (2014), Tasvir-i Sebat, Yusuf Neyyir’in Tiyatroları, Buket Ülger (Yüksek
- _____,_____, (2014), Tedbirsizlik, Yusuf Neyyir’in Tiyatroları, Buket Ülger (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yüksel, Mehmet, (2002), Modernleşme Bağlamında Hukuk ve Etik İlişkisine Sosyolojik-Bir Bakış, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. (177-195).
