Author :
Abstract
Çiftehan, Niğde ili Ulukışla ilçesinin bir beldesidir ve 30 km güneydoğusundadır. Konumuzu oluşturan istasyon tesisi, Sultan II. Abdülhamid Han dönemi imar faaliyetlerinin en önemlilerinden biri olan Bağdat demiryolu projesinin bir parçasıdır. Belde merkezinde doğu-batı yönünde uzanan bir arazi üzerine konumlanan istasyon sahası sırası ile batıdan doğuya gar binası, hela, su deposu ve işçi binasından müteşekkil iken yakın tarihlerde bir de lojman binası eklenmiştir. İnşasına 1910 yılında başlanmış, 1912 yılında işletmeye açılmıştır. Gar binası doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı, iki katlı, düz tavanlı, sivri beşik çatılı bir eserdir. İstasyon dâhilindeki yapılar özellikleri bakımından Anadolu-Bağdat Demiryolları kapsamındaki tesisler arasında, Alman tip projelerinin belirgin örneklerindendir ve dolayısı ile döneminin Alman-Türk eklektik özelliklerini sergileyen eserlerdir. Ayrıca inşa edildiği dönemi müteakip beldenin şehirleşmesinde önemli rol üstlenmiş, çevresindeki yerleşim mahallinin zamanla gelişmesinde ana etken olmuştur. Çiftehan garı coğrafi olarak orta Anadolu’nun güneyindeki son istasyon tesisidir ve bu sebeple demiryollarının Akdeniz’e açılan bir kapısı niteliğindedir. Çalışmamızda her bir eserin plan, malzeme ve mimari özelliklerinin tek tek tanıtılması yanı sıra, kapsamlı bir karşılaştırma ve değerlendirme ile Türk mimarisi içerisindeki yeri ve öneminin belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Keywords
Abstract
Çiftehan is a town of Ulukışla district of Niğde province and is 30 km southeast of it. The station facility that constitutes our subject, Part of the Baghdad railway project, one of the most important reconstruction activities of the Sultan II. Abdulhamid Khan period. The station site, which is located on a land extending in the east-west direction in the center of the town, while is composed of from west to east a station building, toilet, water tank and worker building, a dwelling-house has been added recently. Construction began in 1910, opened for business in 1912. The station building is a rectangular planned two-storey building with flat ceiling and pointed barrel roof in the east-west direction. The structures within the station are among the facilities within the scope of Anatolian-Baghdad Railways in terms of their characteristics, and are among the prominent examples of German-type projects, and thus are the works that exhibit the German-Turkish eclectic features of its period. It also played an important role in the urbanization of the town following the period and also it has been the main factor in the development of the surrounding settlement over time. Çiftehan station is the last station facility of central Anatolia geographically and for this reason it is a gate of railways opening to the Mediterranean. In our study, besides the introduction of the plan, material and architectural features of each work one by one, it is aimed to determine its importance in Turkish architecture with a comprehensive comparison and evaluation.
Keywords
- Albayrak, Mustafa, (1995), “Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişimi ve Bağdat Demiryolunun Yapımı”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.6, s.1-38.
- Alperen, Altan, (2018), “Bağdat Demiryolu: Siyasal Sonuçları Olan Bir Türk-Alman Demiryolu Projesi”, 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.7, S. 19, s.1-22.
- Aydın, Suavi, (2001), “Türkiye’nin Demiryolu Serüvenine Muhtasar Bir Bakış”, Kebikeç Der- gisi, S. 11, s.49-94.
- Başar, Mehmet Emin; Erdoğan, Hacı Abdullah, (2009), “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Tren Garları”, Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, C,24, S,3, s.29-44.
- Borak, Sadi, (1969), “Demiryolları Tarihi”, Hayat Tarih Mecmuası, S.12 (98), s.82-86.
- Engin, Vahdettin, (1993), Rumeli Demiryolları, Eren Yayıncılık, İstanbul.
- Erdoğan, Hacı Abdullah, (2005), Konya Tren İstasyonu ve Yakın Çevresinin Gelişimi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
- Gabriel, Albert, (1962), Niğde Tarihi (çev. A.A.Tütenk), Bengi Matbaası, Ankara.
- Kaya, Lütfiye Göktaş, (2018), “Karabük Kent Kimliği İçinde İstasyon Binasının Yeri”, XX. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 2 - 5 Kasım 2016, cilt.1, s.504-518, Sakarya.
- Koçer, Şule, (1995), Haydarpaşa-Gebze Demiryolu Hattında 19.Yüzyıl’da Yapılmış Demiryolu İstasyon Binaları, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Onur, Ahmet, (1953), Türkiye Demiryolları Tarihi (1860-1953), Kara Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Basımevi, İstanbul.
- Özmertyurt, Gamze, (2018), Niğde Tren Garı Kompleksinin İncelenmesi, Konya Teknik Üni- versitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
- Özsoylu, Soner, (2007), Ulukışla (Niğde) İlçesi'nin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
- Özyüksel, Murat. (2013). Osmanlı İmparatorluğunda Nüfuz Mücadelesi, Anadolu ve Bağdat Demiryolları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Rathmann, Lothar (2001), Alman Emperyalizminin Türkiye’ye Girişi, Belge Yayınevi, İstanbul.
- Satan, Ali, (2012). “Osmanlı’nın Demiryolu Çağına Girişi”, (ed. Vahdettin Engin, Ahmet Uçar, Osman Doğan), Osmanlı’da Ulaşım, Kara-Deniz- Demiryolu, s.209-218, Çamlıca Yayınevi, İstanbul.
- Sobutay, Lale Çoygun, (1996), Türkiye’de İstasyon Yapılarının Geçmişten Günümüze Değiş- mesi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Toroğlu, Emin, (2006), Niğde İli Yerleşmeleri ve Lokasyon Planlaması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
- Yavuz, Mehmet, (2014), Bahnhofsarchitektur der Anatolischen Bahnen und der Bagdadbahn, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- Yıldırım, Ceylin; Özal, Gizem; Özmertyurt, Gamze, (2019), “Niğde Kalesi ve Çevresi Kültürel Mirasını Tehdit Eden İnsan Kaynaklı Riskler Üzerine Bir İnceleme”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (Asos Journal), Y.7, S.9, s.284-298.
- Yıldırım, Sercan, Özgencil, (2012), “Anadolu ve Bağdat -C.F.O.A- ve Bağdat-Halep-Nusaybin -B.A.N.P Demiryolu Şirketleri Yolcu Binaları Tip Projeler”, Beykent University Journal of Science and Engıneering, S,5, s.69-93.
- Yosul, Sevda; Sahar, Kübra, (2015), “Die Baghdadbahn”, Fachhocschule Potsdam University of Applied Sciences, vom Fachbereich Bauingenieurwesen der Fachhochschule Potsdam zur Erlangung des Leistungsnachweises im Ingenieurprojekt, Potsdam.
- Fotoğraflar Fotoğraf: 1 Çiftehan, Kuzeyden Bakışla Genel Görünüş (https://ciftehanli.wordpress.com/) E. T. 20.01.2020 23:55 Fotoğraf: 2 Çiftehan Tren Garı İnşa Çalışmaları (http://www.eskiturkiye.net) E.T. 09.12.2019 02:15
- Fotoğraf: 24 Çiftehan Tren Garı 1914 (http://www.eskiturkiye.net) E. T. 09.12.2019 22:45
- Fotoğraf: 25 Çiftehan İstasyonu, Yapım Yılları Çevre Dokusu (https://nigdefoto.wordpress.com/) E. T. 20.01.2020 00: 49
