Author :
Abstract
Oya, geleneksel kültürümüzün ve el sanatlarımızın önemi bir koludur. Küçük sandıklarda saklanan ve büyük bir kültürü barındıran oyalara verilen adlar Türk dilinde önemli bir yer tutar. Oyalar, kadınların dışa açılan bir penceresi, söyleyemediği sözlerin tercümanı olmuştur. Öfkesini, sevincini, kıskançlığını ve daha birçok duygusunu oyalarla dışa yansıtmıştır. Bu dışa vurum sürecinde çevresindeki dağlar, tepeler, çiçekler, renkler ve birçok nesne ona yardımcı olmuştur. Her yöre kendi kültürünü oyalara yansıtmıştır. Ortaya çıkan bu el emeği göz nuru eserler isimsiz kalmamış ve baskın olan yönleri doğrultusunda isimler almışlardır. Bu çalışmamızda Anadolu’nun çeşitli yörelerinden derlediğimiz ve taradığımız eserlerde geçen başörtüsü kenarı olarak kullanılan oyalara verilen isimler sınıflandırılmaya çalışılmıştır. 449 adet oya adı bu sınıflandırmada yer almıştır. Böylece Türkçenin oya adları konusunda ne kadar zengin bir söz varlığına sahip olduğu ortaya konmuştur.
Keywords
Abstract
Lace is an important section of our traditional culture and handcrafts. The names given to the laces hiding in small packing cases and holding deep culture have an important place in Turkish language. The laces turned out to be a window of women opening out and a translator of words that they couldn’t verbalise. They abreacted their anger, happiness, jealousy and many other feelings with laces. During this abreacting process, mountains, hills, flowers, colours and some other objects in their surroundings helped them. Each region reflected their own culture on laces. These handcrafts that came out of were not nameless and they took names in line with their dominant features. In this study, the names given to the laces which are mentioned on the works we compiled and scanned and being used as scarf edge are tried to be classified. 449 lace names are included in this classification. Thus, it has been revealed that how rich a vocabulary exists in Turkish on lace names.
Keywords
- Aydın, Elmas, (2015), Hatay Samandağ İlçesi İğne Oyalarının İncelenmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Atay, Ayten, (1987), Örücülük, MEB, Istanbul.
- Baykasoğlu, Nursel, (1986), Tavşanlı İğne Oyaları, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitü- sü, Ankara.
- Bahşişoğlu, Ayşegül, Kahveci Mücella, (2001a), Türk Oyaları Kataloğu 1, Kültür Bakanlığı yayınları, C.1 Ankara.
- Bahşişoğlu, Ayşegül, Kahveci Mücella, (2001b), Türk Oyaları Kataloğu 2, Kültür Bakanlığı yayınları, C.2 Ankara.
- Boz, Erdoğan, Afyonkarahisar Merkez Ağzı (Dil Özellikleri-Metinler-Sözlük), Gazi Kitabevi, Ankara, 2006.
- Caferoğlu, Ahmet (1994), Anadolu Dialektolojisi Üzerine Malzeme 1, Türk Dil Kurumu yayın- ları,s Ankara.
- Caferoğlu, Ahmet (1994), Anadolu Ağızlarından Toplamalar, Türk Dil Kurumu yayınları, An- kara.
- Çomaklı, Zekiye, (2008), Anam Başka Bağlar Bacım Bir Başka “Erzurum Oyaları”, Aktif Ya- yınevi, Erzurum.
- Doğan, N. (2012). “Ad Bilimi Açısından Havza ve Vezirköprü Ağızlarında Oya Adları.” Sam- sun Sempozyumu Bildirileri (13-16 Ekim 2011), 1, s. 431-439
- Erdoğan, Songül, (2017), “Söz Varlığı Açısından Kırşehir Yöresi Oyaları”, (20-23 Nisan ), IBAD-2017 2. Uluslararası Sosyal ve İnsan bilimleri Kongresi, Istanbul. Erdoğan, Songül, (2018), Türk Oyaları Kataloğu’ndan Derleme Sözlüğü’ne Katkılar, Turkish Studies, Volume13/20, Summer, 437-450
- Ercilasun A.B.- Akkoyunlu, Ziyat, (2014), Kaşgarlı Mahmud Divân-ı Lügâti’t Türk Giriş, Me- tin, Çeviri, Notlar, Dizin, TDK, Ankara.
- Erzurum, Kenan, (2017a), Türkmen ve Avşar Örgüleri Kadirli’nin Oyaları 1, İstanbul.
- Erzurum, Kenan, (2017b), Türkmen ve Avşar Örgüleri Kadirli’nin Oyaları 2, İstanbul.
- Gökalp, Gönül, (1991), Elazığ İğne Oyaları, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Anka- ra.
- Gülensoy, Tuncer, (2007) Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, C.1-2. TDK, Ankara.
- Günşen, Ahmet, Kırşehir ve Yöresi Ağızları, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara, 2000
- Kahveci, Mücella, (1998), İğne oyaları, Art Decor, 58, 19-23.
- Kale, Meryem, (1985), Çanakkale Biga Çuvaş Köyü Oyaları, Ankara.
- Kocabaş, Mine, (2000), Kocaeli İlinde Yapılan İğne Oyası Ürünler Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Kurt, Gülten, (2001), Konya İli Seydişehir İlçesinde Yapılmakta Olan Boncuk Oyaları Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Kurt, Gülten,( 2011), Akdeniz Bölgesi Boncuk Oyalarından Yapılan Ürünlerin İncelenmesi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Kaykanacı Bayram, Muammer, (1992), İğne Oyası Teknikleri ve Kastamonu İğne Oyaları.
- Korkmaz, Zeynep, (1994), Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
- Markaloğlu Şehdabe, (1986), Nallıhan İğne Oyaları,
- Meriç, A. (1992), Malatya İğne Oyaları. Kültür ve Sanat, 12, 33-34.
- Mersinlioğlu, Munise, (2007), Yalova İğne Oyaları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, Konya.
- Nurhan, Özlem,(1999), Denizli Yöresi İğne Oyaları ve Çağdaş Yorumları, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Onuk,Taciser, (2005), Osmanlıdan Günümüze Oyalar, Ankara Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
- Onuk, Taciser, (1988), İğne Oyaları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Ankara.
- Onuk, Taciser, (2010), İğne Oyaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Onuk, T. Akpınarlı F. (2007) Somut Olmayan Kültürel Mirasımızdan El Sanatları.
- Oral, Canan, (2010), Amasya İğne Oyaları, Amasya Valiliği Yayınları, Amasya.
- Ögel, Bahaddin, (1991) Türk Kültür Tarihine Giriş 5, Kültür Bakanlığı Yayınları, 638 Kültür Eserleri Dizisi, Ankara.
- Öğüt, Gürel, (1973), “Oyacılık Sanatı ve Kütahya Oyaları”, 13. Türk Etnografya Dergisi, MEB, İstanbul, s.55-70
- Özaslan, Mustafa (2015), Kilis Yöresinde Kullanılan Oya Motifleri Kilis Oyaları, Kilis Valiliği yayınları, Kilis.
- Saroğlu, Aysel, (1991), Rize Çayeli İlçesinde Yapılan İğne Dantelleri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Sürür, Ayten, (1984), “Oyaların Dekoratif Değerlendirilmesi Türk Dokuma Sanatından Örnek- ler”, Türk Süsleme Sanatları Serisi.
- Sürür, Ayten, (1983), “Oyaların Dekoratif Değeri”, Türkiyemiz, 41,11-13
- Sürür, Ayten, (1980), “İzmir’in Baskılı Çemberleri”, Türkiyemiz, 32, 1-7
- Sütçü, Arzu, (2014), Sakarya İli Karasu İlçesi İğne Oyaları, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Şenol, Sevgi, (1997), Konya Güneysınır Boncuk Oyaları, Bursa.
- Şenol, Sevgi, (2003), Balıkesir Boncuk Oyaları, İstanbul.
- Şimşek, Habibe, (2007), “Uluborlu (Isparta) Çeki Oyaları”, ICANAS 38, Uluslararası Asya ve Afrika Çalışmaları Kongresi Bildirileri 10-15 Eylül 2007, Ankara.
- Toparlı, R.; Vural, H.; Karaatlı, R. (2003), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu yayınla- rı, Ankara.
- Turan, Zikri (2006), Artvin İli Yusufeli İlçesi Uşhum Köyü Ağzı, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
- Türkçe Sözlük, (2005) Türk Dil Kurumu Yayınları (10.Baskı), Ankara
- Yıldırım, Nurcan, (2014), Sakarya İli Geyve İlçesi İğne Oyaları, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bi- limler Enstitüsü, Ankara.
- Yüksel, Semra, (1996), Kırıkkale İğne Oyaları Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi, Sosyal Kaynak Kişiler
