ÖĞRETMEN ADAYLARININ, HİZMET ÖNCESİ EĞİTİMİN YETERLİĞİNE İLİŞKİN ALGILARI, MESLEKİ YÖNELİM VE KARİYER GELİŞTİRME ARZULARI VE KİŞİSEL-MESLEKİ YETKİNLİKLERİ: BİR ARABULUCULUK ANALİZİ
Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının hizmet öncesi eğitimin yeterliğine ilişkin algıları, mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzuları ve kişisel-mesleki yetkinlikleri arasındaki ilişkileri ve öğretmen adaylarının, hizmet öncesi eğitimin yeterliğine ilişkin algıları ile kişisel-mesleki yetkinlikleri arasındaki ilişkide, mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzularının aracılık rolünü incelemektir. Bu araştırma, kesitsel-ilişkisel tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 öğretim yılının güz döneminde Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölümü’ndeki bir üniversitenin eğitim fakültesinin son sınıflarında öğrenim görmekte olan toplam 154 öğretmen adayı oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak; kişisel bilgi formu, “Hizmet Öncesi Eğitimin Yeterliğine İlişkin Öğretmen Algı Ölçeği”, “Mesleki Yönelim ve Kariyer Geliştirme Ölçeği” ve “Öğretmen Adayları İçin Kişisel-Mesleki Yetkinlikler Algı Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma modelinin analiz edilmesinde kısmi en küçük kareler yol analizi (PLS-SEM) kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, öğretmen adaylarının almış oldukları eğitimin yeterliğine ilişkin algılarının iyi düzeyde; mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzuları ile kişisel-mesleki yetkinliklerine yönelik algılarının da çok yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Ayrıca, öğretmen adaylarının, hizmet öncesi eğitimin yeterliğine ilişkin algılarının, kişisel-mesleki yetkinlikler ile mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzularını ve mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzularının da kişisel-mesleki yetkinlikleri etkilediği, aynı zamanda öğretmen adaylarının, hizmet öncesi eğitimin yeterliğine ilişkin algılarının, mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzuları aracılığı ile kişisel-mesleki yetkinliklerini dolaylı olarak etkilediği tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to determine the relationship between pre-service teachers 'perceptions of competence of pre-service education, their desires for professional orientation and career development and their personal-professional competencies, and the relationship between pre-service teachers' perceptions about the adequacy of pre-service education and intermediary role of their desire for professional orientation and career development. This research was conducted with cross-sectional-relational screening model. The study group is composed of 154 teacher candidates in total, who were studying in the senior year at the faculty of education in a university in the Western Black Sea Region in Fall term in the 2019-2020 academic year. Personal information tool, “Teacher Perception Scale Regarding the Adequacy of Pre-Service Education”, “Professional Orientation and Career Development Scale” and “Personal-Professional Competencies Perception Scale for Teacher Candidates” were used as the data collection tool. Partial least squares path analysis (PLS-SEM) was used to analyze the research model. As a result of the analyzes, the pre-service teachers' perceptions about the adequacy of the education they received were found to be good; It was also observed that their perceptions of professional orientation and career development desires and personal-professional competencies were very high. In addition, it has been determined that the perceptions of the teacher candidates about the adequacy of pre-service education affect their personal-professional competencies and their desire for professional orientation and career development, that the desires of professional orientation and career development also affect personal-professional competencies. At the same time, it has been seen that the pre-service teachers' perceptions about the adequacy of pre-service education indirectly affect their personal-professional competencies through professional orientation and career development desires.
Keywords
- Akdoğdu, E. ve Uşun, S. (2017). Sınıf öğretmenliği lisans programının öğretmen adaylarının görüşleri doğrultusunda bağlam, girdi, süreç ve ürün (CIPP) modeli ile değerlendirilmesi. İlköğretim Onlıne. 16(2): 826-847 http://ilkogretim-online.org.tr/index. php/io/ article/view /2279/2013. Erişim Tarihi:12.10.2019
- Altet, M. (1994). La formation professionnelle des enseignants. analyse des pratiques et situa- tions pédagogiques. Paris: Presses Universitaires de France.
- Aslan, M. ve Sağlam, M. (2018). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adaylarının görüş- lerine göre değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 33(1): 144-162
- Ataünal, A. (2003). Niçin ve nasıl bir öğretmen. Ankara: Milli Eğitim Vakfı Yayınları.
- Beşoluk, Ş. ve Horzum, M. B. (2011). Öğretmen adaylarının meslek bilgisi, alan bilgisi dersleri ve öğretmen olma isteğine ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44( 1):17-49.
- Bouffard, T., Carole, V. ve Geneviève, S. (2006). Motivation pour apprendre à l'école primaire: différences entre garçons et filles et selon les matières. Enfance, vol. 58, no 4, p. 395 à 409.
- Cranton, P. (1996). Professional development as transformative learning - new perspectives for teachers ofadults. San Francisco: Jossey-Bass.
- Creswell, J. W. (2009). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approac- hes. (3rd Ed.). Los Angeles: Sage Publications.
- Doğan, D. (2018), SmartPLS ile veri analizi. US: Charleston SC.
- Eğitim-Bir-Sen (2004). Öğretmen sorunları araştırması. Ankara: Eğitim-BirSen.
- Eğitim-Bir-Sen (2016). Eğitime bakış 2016: İzleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitimci- ler Birliği Sendikası.
- Ekinci, C.E. ve Burgaz, B. (2007). “Hacettepe üniversitesi öğrencilerinin bazı akademik hizmet- lere ilişkin beklenti ve memnuniyet düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education) 33: 120-134. http://efdergi.hacettepe.edu.tr /yonetim/icerik/makaleler/1016-published.pdf. Erişim Tarihi: 06.10.2019
- Eren, A. ve Tezel K. V. (2010). Factors influencing teaching choice, professional plans about teaching, and future time perspective: A Mediational Analysis. Teaching and Teach er Education, 26, 1416-1428.
- Erişen, Y. (2001). Öğretmen yetiştirme programlarına ilişkin kalite standartlarının belirlenmesi ve fakültelerin standartlara uygunluğunun değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- European Commission (2012). Rethinking education: ınvesting in skills for better socio- economic outcomes. COM. 669/3.
- Fornell, C., Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable vari- ables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18 (1), s.39-50.
- Goguelin, P. (1995). La formation continue en société post-industrielle: Son évolution, de la société industrielle aux sociétés post-industrielle et post-moderne. Coll. « Que sais-je », no 2949. Paris: Presses Universitaires de France.
- Gür-Erdoğan, D. ve Arsal, Z. (2015). Öğretmen adaylarının akademik branş memnuniyetleri ile öğretmenlik mesleğine yönelme ve kariyer geliştirme arzuları arasındaki ilişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3, 147-171
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis, upper saddle river. NJ: Pearson Prentice Hall.
- Hair, J.F., Tomas, G., Hult, M., Ringle, C.M. & Sarstedt, M. (2014). A Primer on partial least square structural equations modeling (PLS-SEM).Los Angeles: Sage.
- Hamre, B. K., & Pianta, R. C. (2005). Can instructional and emotional support in the first‐grade classroom make a difference for children at risk of school failure? Child development, 76(5), 949-967.
- Henseler, J., Ringle, C.M. & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in varience-based structural equation modelling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43, 115-135.
- Hildebrandt, S & Eom, M. (2016). Foreign language teacher motivations for professionalization. The Journal of Language Learning and Teaching, 1(1), 39-53. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jltl/issue/22509/240620.Erişim Tarihi: 03.10.2019
- Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(1), 70-97.
- Karaman, N. (2008). Öğretmenlerin mesleklerini algılama biçimleri ve gelecekten beklentileri nelerdir? (Yüksek lisans dönem projesi). Edirne Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Edirne.
- Karasar, N. (2011). Araştırmalarda rapor hazırlama. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Karsenti, T. & Collin, S. (2009). L'autre décrochage scolaire. formation et profession, Mars, 2- 6. http://www.crifpe.ca/formationprofessions/index/32. Erişim Tarihi:11.10.20019
- Kavcar, C. (1987). Yüksek öğretmen okulunun öğretmen yetiştirmedeki yeri. Öğretmen Yetişti- ren Yükseköğretim Kurumlarının Dünü Bugünü Geleceği Sempozyumu. Gazi Üniversitesi Gazi Mesleki Eğitim Teknik Eğitim Fakültesi, Ankara.
- Kazu, H., & Demiralp, D. (2017). Öğretmen adayları için kişisel-mesleki yetkinlikler algı ölçe- ği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 23(3), 425-464.
- Kılıç Özmen, Z. (2019). 2018 sınıf öğretmenliği lisans programının değerlendirilmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2): 521-548 DOI: 10.18039/ajesi.577387.http://www.ajesi.dergi.anadolu.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/2 56-published.pdf. Erişim Tarihi:02.10.2019.
- Komisyon, (2017). Türkiye’de öğretmen eğitimi ve istihdamı: mevcut durum ve öneriler raporu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
- Kozikoğlu, İ. ve Senemoğlu, N. (2018). Hizmet öncesi eğitimin yeterliğine ilişkin öğretmen algı ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 552-576.
- Kudu, M., Özbek, R. ve Bindak, R. (2006). Okul deneyimi – I uygulamasına ilişkin öğrenci algıları (Dicle Üniversitesi Örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 5, (15), 99-109.
- Marchıve, A. (2003). La modélısatıon dans la formatıon des enseıgnants. de la leçon modèle au modèle de la leçon. https://pdfs.semanticscholar.org/efdc/ c0ad8a5d4aad48fa609829e08de8401a0da3.pdf. Erişim Tarihi:20.10.2019.
- Meb (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü. [Çevrim-içi: http://otmg. meb.gov.tr/YetGenel.html]. Erişim Tarihi:01.10.2019.
- Metin, M. (2014). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: A Pegem Akademi.
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB)(2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiş- tirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Ankara.
- Milli Eğitim Bakanlığı 2023 Vizyon belgesi (2017). https://www.meb.gov.tr/ogretmenlere- yonelik-2023-vizyonu-belirlendi/haber/13843/tr. Erişim Tarihi:26.10.2019.
- Ocde (2013). Teachers for the 21st Century: Using evaluation to ımprove teaching, ınternational summit on the teaching profession, Éditions OCDE, Paris, http://dx.doi.org/10.1787/9789264193864-en. Erişim Tarihi:29.10.2019.
- Oğuz, A. (2004).Okul deneyimi I dersinin öğretmen adayları üzerindeki etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11,141-162.
- Özabacı, N. ve Acat, B. (2005). Öğretmen adaylarının kendi özellikleri ile ideal öğretmen özel- liklerine dönük algılarının karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Sayı: 42: 211-236. https://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/667-20110606105748-4ozabaci.pdf. Erişim Tarihi:03.11.2019.
- Özbek, R. (2007). Teacher candidates’ perceptions about ımportance of personal, economical and social factors which effect their decissions to be teachers. Fırat University Journal of Social Science, 17(1), 145-159.
- Özbek-Ayaz, C. ve Özkan-Kılıç, Ö. (2018). Meslek yüksekokulu çocuk gelişimi programı öğ- rencilerinin akademik branş memnuniyetinin, öğretmenlik mesleğine yönelmelerindeki etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies. Number: 67, p. 413-430,
- Özçakır-Sümen, Ö. ve Tuncer-Çağlayan, K. (2013). Öğretmen adaylarının eğitim fakültesinden memnuniyet düzeyleri ve hayal ettikleri eğitim ortamı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 249-272. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/187945. Erişim Tarihi:11.10.2019.
- Özer, B. ve Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt:5, Sayı: 9. https://pegem.net/dosyalar/dokuman/48154-20090430101946-04-ogretmenlikmeslegi-genel-yeterliklerine-sahip.pdf. Erişim Tarihi: 12.10.2019
- Özgen, H., Öztük, A. ve Yalçın, A. (2002). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
- Richardson, J.(1996). Handbook of qualitative research methods for psychology and the social sciences. Leicester: PBS Books.
- Ringle, C.M., Wende, S., Becker, J.M. (2015). SmartPLS 3. www.smartpls.com.
- Sarıtaş, M. (2007). Okul deneyimi I uygulamasının aday öğretmenlere sağladığı yararlar konu- sundaki görüşlerin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi XX (1), 2007, 121-143.
- Semerci, N. (2001). Üç farklı grubun öğretmenliğe ilişkin tutumları. X. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. 1, 818–825. Bolu.
- Senemoğlu, N .(1988). Öğrenme düzeyini yükseltme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7834/103125.Erişim Tarihi:23.09.2019.
- Schleicher, A. (2011). Building a high-quality teaching profession: lessons from around the world, ınternational summit on the teaching profession, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/ 10.1787/ 9789264113046-en.
- Shantz, D. (1995). Teacher education: Teacher innovation or providing an apprenticeship? Edu- cation. 115, (3), 339 – 343.
- Şahin, İ. (2014). Öğretmen adaylarının nasıl yetiştirildiklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eği- tim Dergisi. Cilt:22 No:1 241-258. https://www.researchgate.net/publication /281612413_OGRETMEN_ADAYLARININ_NASIL_YETISTIRILDIKLERINE_ILIS KIN_GORUSLERI. Erişim Tarihi:19.10.2019.
- Tan-Şişman, G. (2017). Öğretmen yetiştirme lisans programları ders içeriklerinde “eğitim prog- ramı” kavramı. İlköğretim Online, 16(3), 1301-1315, 2017. [Online]: http://ilkogretimonline.org.tr DOI: 10.17051/ilkonline.2017.330259. Erişim Tarihi: 10.10.2019.
- Türk Eğitim Derneği (2009). http://portal.ted.org.tr/yayinlar /Ogretmen_Yeterlik _Kitap_Ozet_rapor.pdf. Erişim Tarihi: 26.10.2019.
- Ulubey, Ö. (2018). Aday öğretmen yetiştirme programının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniver- sitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education). 33(2): 480-502. https://www.academia.edu/34918269/Aday_%C3%96%C4%9Fretmen_Yeti%C5%9Ftir me_Program%C4%B1n%C4%B1n_De%C4%9Ferlendirilmesi_Evaluation_of_Novice_ Teacher_Training_Program. Erişim Tarihi:23.10.2019.
- Usta, İ. (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programlarındaki değişim ve açık ve uzaktan öğren- me dersine yönelik öneriler. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi. Cilt4,Sayı4,58-68.http://auad.anadolu.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/390published.pdf. Erişim Tarihi: 01.11.2019.
- Wragg, E. C. (1997). The cubic curriculum. London: Routledge.
- Yavuzer, Y., Dikici, A., Çalışkan, M. ve Aytekin, H. (2006). Sınıf öğretmenliği mezunlarının öğretmen yetiştirme programlarından yararlanma düzeylerine ilişkin görüşleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 35-41.Erişim Tarihi: 03.11.2019.
- Yüksek Öğretim Kurulu (2018). Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen Yetistirme-Lisans-Programlari /AA_Sunus_% 20Onsoz_ Uygulama _ Yonergesi. pdf. Erişim Tarihi: 01.10. 2019.
- Yıldız, S., Yıldız, K. ve İnci, S. (2018). Öğretmen adaylarının mesleki yönelim ve kariyer geliş- tirme arzuları. IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve Sosyal Bilimler Sempozyumu. 27-30 Haziran. Azerbaycan.
