Author :
Abstract
Kelâm ilminin doğuşundan günümüze kadar bazı dönemleri bulunmaktadır. 14. asırdan sonrası şerh ve haşiyeler dönemi olarak adlandırılır. Şerh, bir ilim dalına ait önemli bir metni açıklamak amacıyla yazılan eserdir. Şerhlerde temel metnin muğlak ifadelerini açıklanır, eksiklikleri tamamlanır ve konu örneklerle anlaşılır hale getirilir. Hâşiye ise bir eserin satır aralarına ve sayfa kenarlarına ilave edilen açıklayıcı ve tamamlayıcı not demektir. Bu notların zamanla müstakil esere dönüşmesiyle Haşiye müstakil bir telif türü olmuştur. Kelâm ilminde çok sayıda eser üzerine şerhler ve haşiyeler telif edilmiştir. Bu eserlerden birisi de Eş’ari kelamcısı Adudüddin el-Îcî’nin Akaid-i Adudiyye adlı risalesidir. Bu çalışmada Kelâm geleneğinde şerh ve haşiye literatürünün mahiyeti, telif nedenleri, Akaid-i Adudiyye’nin şerh ve haşiyeleri ele alınacaktır. Çalışmanın sonunda Akaid-i Adudiyye’nin metni ve Türkçe çevirisine yer verilmiştir.
Keywords
Abstract
The Science of Kalām has some periods since its emergence. After the 14th century, it is called the period of commentary and annotations. Commentary is a work written in order to explain an important text belonging to a branch of science. In the commentaries the ambiguous expressions of the original text are explained, the deficiencies are completed and the subject is made clear with examples. Annotation means an explanatory and supplementary note added between the lines of a work and the edges of the pages. It became an independent type of compilation with the conversion of these notes into independent works. In the science of Kalām, a number of commentaries and annotations have been compiled. One of these works is the treatise of Aqāid-i Adudiyyah by Ash’ārī theologian Adududdīn al-Ījī. In this study, the nature of the commentary and annotation literature in Kalām tradition, the reasons of compilation, the commentary and annotations of Aqāid-i Adudiyyah will be discussed. At the end of the study, the text of Aqāid-i Adudiyyah and its Turkish translation are included.
Keywords
- Bağdatlı, İsmail Paşa, (1951), Hediyyetü’l-‘Arifîn, İstanbul.
- Cürcânî, Seyyid Şerif, (2015), Şerhu’l-Mevâkıf, (çev.Ömer Türker), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
- Çakan, İsmail Lütfi, (2015), Hadis Edebiyatı, MÜİFV. Yayınları, İstanbul.
- el-Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Yakup, (1991), el-Kâmûsu’l-muhît, Dâru’l-İhyâi Turâsi’l-Arabî, Beyrut.
- Gölcük, Şerafeddin, (1992), Kelâm Tarihi Kişiler-Görüşler-Eserler, Esra Yayınları, Konya.
- Görgün, Tahsin, (2000), “Îcî, Adudüddin”, DİA, c.21, s.410-414, İstanbul.
- İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükrim, (1988), Lisânü’l-arab, Dâru’l- İhyâi Turâsi’l-Arabî, Beyrut.
- Maden, Şükrü, (2015), Tefsirde Hâşiye Geleneği ve Şeyhzâde’nin Envâru’t-Tenzîl Hâşiyesi, İSAM Yayınları, İstanbul.
- Özervarlı, M. Sait, (1998), Kelâmda Yenilik Arayışları (XIX. Yüzyıl Sonu-XX. Yüzyıl Başı),
- Özler, Mevlüt, (2010), İslam Düşüncesinde 73 Fırka Anlayışı, Rağbet Yayınları, İstanbul.
- eş-Şâfiî, Hasan Mahmûd, (2013), el-Medhal ilâ Dirâseti İlmi’l-Kelâm, Mektebetü’l-Vehbe, Ka- hire.
- Şensoy, Sedat, (2010), “Şerh”, DİA, c.38, s.555-558. İstanbul.
- Şensoy, Sedat, (2010), “Ta‘likât”, DİA, c.39, s.508-510, İstanbul.
- Uludağ, Süleyman, (2002), İslâm’da İnanç Konuları ve İtikâdî Mezhebler, Marifet Yayınları, İstanbul.
- et-Taftazâni, Sa‘düddîn, (2017), Şerhu’l-Akâid, (çev. Talha Hakan Alp), İFAV Yayınları, İstan- bul.
- Topuzoğlu, Tevfik Rüştü, (1997), “Hâşiye”, DİA, c. 16, s.419-422, İstanbul.
- Yazıcıoğlu, Mustafa Sait, (1996), Kelâm Ders Notları, Ankara.
- Yılmaz, Nedim, (1989), Adudu’d-Dîn el-Îcî ve Tefsirdeki Metodu, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. EK-1 Akâid-i Adudiyye Metni بسم هللا الرحمن الرحيم
