Author :
Abstract
Güncel siyaseti temel bir tercih olarak gündemine alan Türk aydını çok partili siyasal yaşama seçiş sürecinde süreç içinde hem tek parti sisteminin hem de kurulmaya çalışılan yeni siyasal düzenin ma-hiyeti hakkında etraflıca tartışmıştır. Falih Rıfkı Atay ve Necmettin Sadak gibi dönemin Kemalist düşünürleri tek parti yönetimini Türki-ye’ye özgü koşulların bir neticesi olarak değerlendirmişler ve çok partili siyasi hayatın nesnel koşullarını hazırlayan bir intikal safhası olarak görmüşlerdir. Bu Kemalist yaklaşıma mukabil liberal siyasi düşüncenin merkezinde yer alan Ahmet Emin Yalman tek parti reji-mini bürokratik güç merkezleri yaratarak demokratik bir gelişimin yolunu izole etmekle eleştirmiştir. Bunalımdan çıkış yolunu Ameri-kan sistemini temel alan bir yaklaşım ekseninde bireysel özgürlüğü genişleten liberal bir siyasal düzenin kurulmasında görmüştür. Bu sa-yede Türkiye’nin hem Sovyetler karşısında Batı kamuoyunu yanına alacağını hem de ekonomisini sistemli olarak geliştireceğini savun-muştur.
Keywords
Abstract
The Turkish intellectuals, who included the current politics within their agenda as their main choice, held extensive discussions about the nature of both the single-party system and the new political order to be established. Kemalist thinkers of the time, such as Falih Rıfkı Atay and Necmettin Sadak, regarded the single-party administ-ration as a result of conditions unique to Turkey and saw it as a tran-sition phase that prepared the objective conditions of multi-party po-litical life. Ahmet Emin Yalman, who was at the center of the liberal political thought that opposed this Kemalist approach, criticized the single-party regime for isolating the path of democratic development by creating bureaucratic power centers. He thought that the solution to the crisis was the establishment of a liberal political order that expanded individual freedom on the basis of an approach based on the American system. He argued that, by doing so, Turkey would both influence and pull the Western public opinion to its side against the Soviets and develop its economy systematically.
Keywords
- Atay, F.R. (1945, 18 Ağustos). Gerçek demokrasiye doğru. Ulus.Atay, F.R. (1945, 27Ağustos). Bunlar Muhalif Değillermiş. Ulus.
- Aybar, M.A. (1945, 1 Eylül). Kâğıt üzerinde demokrasinin havası, idaresi ve halkı. Vatan.
- Bora, T. (2017). Cereyanlar, Türkiye’de Siyasi İdeolojiler (5.Baskı). İstanbul: İletişim Yayınla- rı.
- Eroğul, C. (2003). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi (4.Baskı). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Demirel, T. (2011). Türkiye’nin Uzun On Yılı Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi. İstanbul: İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Goloğlu, M. (2009). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II 1931-1938 Tek Partili Cumhuriyet. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Heper, M. (2008). İsmet İnönü, Türkiye’de Liderler ve Demokrasi. (Ed.) Metin Heper, Sabri Sayarı. İstanbul: Kitapyayınevi.
- Kayalı, K. (2002). Türk Düşünce Dünyasının Bunalımı (2.Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları. Kongar, E. (2016). 21. Yüzyılda Türkiye (48.Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Menderes, A. (1945, 14 Eylül). Başbakanın demeci münasebetile. Vatan.
- Örnek, C. (2015). Türkiye’nin Soğuk Savaş Düşünce Hayatı. İstanbul: Can Yayınları.
- Sadak, N. (1945, 11 Eylül). Yeni Partilerin Doğması, Komünist Partisi, C. Halk Partisi. Akşam. Sander, O. (2011). Siyasi Tarih 1918-1994 (20. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Tanör, B. (2014). Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri (24. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi
- Yalman, A.E. (1945, 18 Temmuz). Milli Bünyemizi Derhal Kuvvetlendirmek İhtiyacı. Vatan. Yalman, A.E. (1945, 19 Temmuz). Muayene, Hangi Ölçütlere Göre Olmalı. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945, 20 Temmuz). Tek Parti Sisteminin Neticeleri. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945, 22 Temmuz). Siyasi Hayatın Esaslı İcapları. Vatan.Yalman, A.E. (1945, 24 Temmuz). İkinci parti her şeye deva mı? Vatan.Yalman, A.E. (1945, 26 Temmuz). Yakın Mazideki Üç Tecrübe. Vatan.Yalman, A.E. (1945, 27 Temmuz). Yol İki Değildir, Birdir. Vatan. Yalman, A.E. (1945, 26 Ağustos). Yapılacak İş Var. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945,6 Eylül). Bir Tahlilin Aydınlattığı Hakikat. Vatan. Yalman, A.E. (1945, 8 Eylül). Esas Ölçüler. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945, 14 Eylül). Halk Partisinin Kuvvetlenmesi Lâzımdır. Vatan. Yalman, A.E. (1945, 23 Eylül). Bizi Bekleyen Mevki. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945, 26 Eylül). Bizi Nasıl Görüyorlar? Vatan. Yalman, A.E. (1945, 27 Eylül). Morfinle Tedavi. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945, 4 Ekim). Politika hayatında tesanüt imtihanı. Vatan. Yalman, A.E. (1945, 23 Ekim). Zoraki İkilik. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945, 27 Ekim). Elimizdeki Nimet. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945, 31 Ekim). Parti İçi Demokrasi. Vatan.
- Yalman, A.E. (1945, 3 Kasım). İleriye doğru bir adım. Vatan.Yalman, A.E. (1945, 3 Aralık). Yeni parti kurulurken. Vatan.Yalman, A.E. (1945, 4 Aralık). Beş nevi mukavemet? Vatan. Yalman, A.E. (1947, 15 Ağustos). Asıl dâvamız. Vatan.
- Yalman, A.E. (1997). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim. C.2. İstanbul: Pera Yayıncılık.
- Yetkin, Ç. (1983). Türkiye’de Tek Parti Yönetimi. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
