Author :
Abstract
İlk dönem hadis kitaplarından olan Sünenü’t-Tirmizî, tefsir ilmini ilgilendiren içeriği sebebiyle hadis-tefsir etkileşimini ortaya koyan çalışmalardan birini temsil etmektedir. Eserde tefsir ilmiyle ilgili olarak tefsiru’l-Kur’ân, kırâat, ve fezâilu’l-Kur’ân bölümleri bulunmaktadır. Söz konusu bu bölümlerden ve hadis muhtevalarından hareketle Sünenü’t-Tirmizî’de Kur’ân yorumu ve Kur’ân’ın lafzî özelliklerini ilgilendiren bilgilerin varlığından bahsetmek mümkündür. Diğer taraftan hadisleri tasnif ederken müellifin, bazı hadis usûlü kriterlerine ve fıkhî görüşlere temas ettiği de görülmektedir. Dolayısıyla tefsirin ikinci sıradaki kaynağını teşkil eden hadislere yönelirken müfessirler, Kur’ân yorumu ve Kur’ân’ın lafzî özellikleri hakkındaki malumatlar başta olmak üzere hadis usûlüne ait aktarım ve uygulamalar, fıkhî görüşler sebebiyle Sünenü’t-Tirmizî’den yararlanmışlardır.
Keywords
Abstract
Sünan at-Tirmizî, which is one of the first hadith books, represents one of the studies that reveal the hadith-tafsir interaction because of its content concerning the science of tafsir (exegetics). Tefsiru’l-Qur’an, kirâat, and fezâilu’l-Qur’an sections exist in the book, which are related to the science of tafsir. Based on these chapters and the contents of the hadith, it is possible to say that the information related to interpretation of the Qur’an and literary features of the Qur’an exist in Sünan at-Tirmizî. On the other hand, while classifying the hadiths, it is seen that the author touches some hadith procedural criteria and fiqh views. Therefore, while dealing with the hadiths which constitute the second source of the tafsir (exegesis), the glossators have benefited from Sünan at-Tirmizî because of the narrations and practices related to procedures of hadith and views on fiqh (islamic jurisprudence) especially interpretation of Qur’an and information on literal features of Qur’an.
Keywords
- Baş, E. (2002), “Kur’ân İlimlerinin Doğuşu ve Tarihi Gelişimi”, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları III, İstanbul.
- Bikaî, E. (1984),. Naẓmü’d-Dürer fî Tenâsübi’l-Âyât ve’s-Süver, Kahire,
- Çakan, İ. (1990), Anahatlarıyla Hadis, İstanbul,.
- _______(1993), “el-Câmiu's-Sahîh”, DİA., VII, İstanbul.
- _______ (2003), Hadis Edebiyatı, İstanbul.
- Wensınck, A. (1979), “Tirmizî”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul.
- Ebû Dâvud, S. (2009), Sünen-i Ebî Dâvud, (thk. Şuayb el-Arnaûd; Muhammed Kamil Kırabelilî) Beyrut.
- Ebû Gudde, A. (1992), el-İsnâd Mine’d-Din; Safha Müşrika Min Tarihi Semai’l-Hadis İnde’l- Muhaddisin, Dımaşk.
- el-İs’irdî, T. (1989), Fezâilü’l-Kitâbi’l-Câmi li-Ebî Îsâ et-Tirmizî, (thk. Subhî es-Samerraî), Beyrut.
- Erdoğan, M. (2013), Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul.
- Göveç, M. (2019), “İbn Kesı̇r (Ö. 774/1373) Tefsı̇r’ı̇ndekı̇ İsra ve Mı̇raç Rı̇vayetlerı̇ Üzerı̇ne Bı̇r Değerlendı̇rme”, Asos Journal, 7/92, Elazığ.
- Halilî, E. (1989), el-İrşad Fî Ma’rifeti Ulemai’l-Hadi, (thk. Muhammed Saîd b. Ömer), Riyad.
- Hasan, H. (1985), İslâm Tarihi, (trc.İsmail Yiğit, Sadrettin Gümüş, A. Turan Aslan, Yakup Çiçek , Hamdi Aktaş), İstanbul.
- Itr, N. (1970), el-İmâm et-Tirmizî ve’l-Muvâzenetu Beyne Camiîhi ve Beyne Sahihayn, Kahire.
- İbn Âşûr, M. (2007), Ana Hatlarıyla Tefsir Tarihi, (trc. Bahattin Dartma, Ömer Pakiş), İstanbul.
- İbn Hacer, A. (1996), Tehzibü't-Tehzib, (thk. Halîl Me’mûn Şîhâ; Ömer es-Selâmî; Ali bin Mes’ûd), Beyrut.
- İbn Hallikan, E. (1978), Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâu Ebnâi’z-Zaman, (thk. İhsan Abbas),
- İbn Kesîr, E. (2000), Tefsîr’ul-Kur’ân’il-Azim (thk. Mustafa Seyyid Muhammed, Muhammed Seyyid Reşad, Muhammed Fudayl el-acmavî, Ali Ahmed Abdu’l-Bakî, Hasan Abbas Kutub), Kahire.
- İbn Mâce, M. (2009), Sünen, (Şuayb el-Arnaûd), Beyrut.
- İbnü’l-Esîr, E. (1974), Câmiu’l-Usûl fî Ehâdisi’r-Resûl, (thk. Abdülkadir el-Arnâûd), Dımeşk.
- Kandemir, Y. Tirmizî”, DİA., XLI, İstanbul, (2012).
- Katib Çelebi, H. (1971), Keşfü’z-Zunûn an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, Ankara.
- Kırca, C. (1996), “Rivâyet Tefsiri İçinde İmam Buhârî’nin yeri”, Uluslararası Buhârî Sempoz- yumu, Kayseri.
- Koçyiğit, T. (1992), Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara.
- Kurtubî, A. (2006), el-Câmi’ li Ahkâmi’l Kur’ân, (thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî),
- Mübârekfûrî, E. (1967), Mukaddimetu Tuhfeti’l-Ahvezî Şerhu Câmii’t-Tirmizî, (tsh. Abdurrahman Muhammed Osman), Kahire.
- Müslim, H. (2015), Sahih-i Müslim, (thk. Râid ibn Sabrî), Riyad.
- Mizzî, E. (1992), Tehzibü’l-Kemâl fî Esmai’r-Ricâl,(thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf), Beyrut.
- Râzî, F. (1992), Mefâtîhu’l-gayb, Beyrut.
- Safedî, E. (1974), el-Vâfî bi’l-Vefeyât, Wiesbaden.
- Sem’anî, E. (1988), el-Ensâb, (thk. Abdullah Ömer el-Bârûdî), Beyrut.
- Sezgin, F. (1977), Tarihü’t-Türasi’l-Arabi, (trc. Mahmûd Fehmi Hicazî), Kahire,.
- ______ (2015), Buhârînin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, (trc. Ali Dere), Ankara.
- Suyûtî, C. (1983), Tabakatü’l-Huffaz, Beyrut.
- ______ (2003), ed-Dürrü’l-Mensûr, (thk. Abdullah b. Abdü’l-Muhsin et-Türkî), Kahire.
- Sümertaş, B. (2015), Tefsir Kaynağı Olarak Buhârî’nin el-Câmi’u’-Sahîh’i, İzmir.
- Taşköprüzâde, A. (1968), Miftâhü’s-Saade ve Misbâhü’s-Siyâde fî Mevzuati’l-Ulum, (thk. Ka- mil Kamil Bekri, Abdülvehhab Ebü’n-Nur), Kâhire.
- Taberî, (2001), Câmiu’l-beyân, (thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî), Kahire,.
- Tirmizî, E. (1977), el-Câmiu’l-Kebîr/ vehuve Sünenü’t-Tirmizî, (thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Muhammed Fuâd Abdülbâki, İbrâhim Utve Avd,) Halep.
- ______(1996), el-Câmiu’l-Kebîr, (thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf), Beyrut.
- Yıldız, H. “Abbasiler”, DİA., I, İstanbul, (1988).
- Zehebî, E. (1956), Tezkiretü’l-Huffâz, Beyrut.
- ______(1983), Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, (thk. Ali Ebû Zeyd, Şuayb el-Arnaûd), Beyrut.
- Zehebî, M. (1976), et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn, Kahire.
- Zemahşerî, M. (1998), el-Keşşâf, (thk. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Muavvid), Riyad.
- Zerkânî, M. (1995), Menâhilu’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’ân, (thk. Fevvâz Ahmed Zemrelî), Beyrut.
- Zerkeşî, B. (1957), el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, (thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahîm), Kahire.
