Author :
Abstract
Çalışma, Türk Çocuk Yazını Derlemi ve Türk Çocuk Yazını Üzerine Uygulamalar adlı ve TÜBİTAK-112K479 numaralı projenin altyapısından yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Özlem Aytek’in Zamanda Yolculuk Dizisi’ni oluşturan 2. ve 3. sınıflara yönelik hazırlanmış olan 10 adet çocuk kitabı (Umut Gemisi, Ormandaki Giz, Sihirli Balık, Uzaya Yolculuk, Hazine Peşinde, Sihirli Işık, Yer Altına Yolculuk, Zaman Tüneli, Korkular Prensi ve Deniz Cinleri) adı geçen projenin amaçları doğrultusunda ele alınmıştır. Çalışmanın her aşaması, yürütülmekte olan bir proje dâhilinde gerçekleştirildiği için yöntem, veri toplama teknikleri, verilerin analizi ve değerlendirilmesi gibi aşamalarda proje için özel olarak hazırlanmış bir yazılım kullanılmıştır, dolayısıyla projenin özgün yapısına bağlı kalınmıştır. Türk Çocuk Yazını Derlemi’nin oluşturulması aşamalarında olduğu gibi bu çalışmada da metinlerin taranması ve sayısallaştırılması, sayısallaştırılan verilerin işaretlenebilir-etiketlenebilir hale getirilmesi, verilerin amaca uygun olarak işaretlenmesi ve etiketlenmesi, işaretlenmiş-etiketlenmiş verilerin raporlanması aşamaları izlenmiştir. Bu çalışmada, müdahalesiz veri toplama yöntemleri kullanılmış olup betimsel ve ilişkisel bir araştırma örneği ortaya konulmuştur. Çalışmanın çocuk yazını alanında yapılacak olan çalışmalara yöntemsel açıdan da katkı sunacağı düşünülmektedir. Çocukların gelişimsel özellikleriyle uyumlu kitapların seçilmesi kitaplardan gerekli kazanımların sağlanabilmesi açısından çok önemlidir. Bu çalışmayla beraber bu amaçtan yola çıkılmıştır. İleri düzeyde dilbilimsel uygulamalara bu çalışmada yer verilmiştir. Eserlerin: 1. Türk Çocuk Yazını’nda Dil Öğretimi Açısından Öncelikli Söz Varlığı açısından incelendiğinde okurların seviyesine uygun oldukları gözlenmiştir. 2. Türk Çocuk Yazını’nda Eserlerin Okunabilirlik Düzeyleri adlı başlık ve uygulanan formüller kapsamında dizideki eserlerin okunabilir kolaylıkta olduğu tespit edilmiştir. 3. Türk Çocuk Yazını’nda Eserlerin Yaşa Uygunluk Düzeyleri formüller ve diğer ölçütlerden yola çıkılarak tespit edilmiştir; eserlerin yaşa uygunluğunun olduğu sonucuna varılmıştır. 4. Türk Çocuk Yazını’nda Sözcüksel Çeşitlilik ve Sözcüksel Alan Örüntüleri konusu daha ileri bir uygulama olarak değişik yordama olanakları sunmuştur. 5. Türk Çocuk Yazını’nda Biçimbirimsel, Sözcükbirimsel ve Sözdizimsel Yapılar çalışmada incelenerek değişik görünümler ve tespitler elde edilmiştir. 6. Türk Çocuk Yazını’nın İç ve Dış Yapısal Ögeler Açısından İncelenmesi konusunda da gerekli ölçütler kapsamında gerekli yaklaşımlar sergilenerek çalışmada verilmiştir.
Keywords
Abstract
Study, has been conducted by utilizing background structure of the project TÜBİTAK-112K479 which is named as Turkish Children Literature Corpus As a Specific Field Corpus and Advanced Practices Upon Turkish Children Literature. In accordance with project aims, Özlem Aytek’s Travelling in Time Series have been examined in detail which are specifically prepared for 2 and 3rd graders and include ten respective child books (Ship of Hope, Mystery in Forest, Magic Fish, Travelling to Space, In Pursuit of Treasure, Magic Light, Travelling to Underground, Time Tunnel, Prince of Horrors and Sea Demons). Because every stage of this study are being conducted within scope of the project which has already been completed, a software which was specifically developed for the project has been used for such stages like method, data collection tools, data analysis and evaluation; therefore, this study adheres to original structure of this project. In this study, stages followed as in the following sequence: Text scanning and quantification, making possible to mark and label quantitative data, marking data suitably for the purpose, reporting marked and labelled data; the sequence is the same in the case of ‘Turkish Children Literature Corpus’ composing stages. In this study, non-intervening data collection methods have been preferred and a descriptive and correlational study has been conducted. It is assumed that this study will contribute to children literature studies which will be done in future in terms of its method. It is vital to select books which are suitable for developmental characteristics of students in terms of accomplishing learning outcomes. This study is basically conducted by considering this situation. Advanced level linguistic applications have been included in this study. It is observed that: 1. Literary works are suitable for readers’ level when they are analyzed in terms of vocabulary of high priority in language teaching in Turkish Children Literature. 2. Within the context of the readability levels, headings and applied formulas in Turkish Children Literature, literary works in series are found to be easy-to-read.3. The age-suitability levels of literary works in Turkish Children Literature are identified by considering formulas and other criteria. 4. The subject of lexical diversity and lexical area patterns in Turkish Children Literature presents different interpretation opportunities as an advanced application. 5. Different appearances and findings have been obtained in this study by analyzing morphemic, lexical and syntax structures in Turkish Children Literature. 6. Within the context of key criteria related to analysis of Turkish Children Literature in terms of internal and external structural elements, necessary approaches are displayed and covered in the study.
Keywords
- Aksan, D. (1990). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK Yay. (2000). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. III. Cilt. Ankara: TDK Yay.
- (2004). Türkçenin sözvarlığı (3. Baskı). Ankara: Engin Yayınevi.
- (2009). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK.
- Akyol, H. (2008). Türkçe öğretim yöntemleri. (Genişletilmiş 2. Baskı). Ankara: Kök
- Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 58, 171-174.
- Bağcı, H., & Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
- Baş, B. (2006). 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmış tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir araştırma (Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü/Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı.
- Baş, B., & Yıldız, F. İ. (2015). 2. Sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1). (2011). Söz varlığı ile ilgili çalışmalarda kullanılacak ölçütler: TÜBAR-XXIX-/2011Bahar/ Retrieved from: http://www.tubar.com.tr/
- Benveniste, E. (1966). Problémes de Linguistique Général. Gallimard.
- Bezirci, B., & Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 3 sh. 49-62.
- Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Can, D. T. (2014). Çocuk edebiyatı kuramsal yaklaşım. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Cengiz G. Eğitim Sen Çocuk ve Gençlik edebiyatı Ölçütleri İçin Öneriler, 2008. http://egitimsen.org.tr/wp-content/uploads/2013/07/27d4471d194fc14_ek.pdf
- Chall, J. S. (1988). The beginning years. In B. L. Zakaluk and S. J. Samuels (Eds.), readability: Its past, present and future (pp. 2-13), Newark, Delaware: IRA.
- Cook, G. (2003). Apllied linguistics. Oxford: Oxford University Press.
- Coşkun, E. (2012). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. TÜBAR Dergisi, 11, 231-244.
- Çakmak, H. G. ve Sofuoğlu, M. G. (1997). 1974-1993 Yılları arasında Türkçe basılmış olan resimli öykü kitaplarının resimlendirilme ve fiziksel özellikleri yönünden incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 11(1), 42-53.
- Çer, Erkan. (2013). Çetin Öner’in “Gülibik”adlı çocuk edebiyatı yapıtının sözdizimsel açıdan incelenmesi. Turkish Studies, 8(12) Fall.
- Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çılgın, A. S. (2006-güz). Çocuğa büyülü bir dünyanın kapılarını açmak. Milli Eğitim (2007). Çocuk edebiyatı. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi.
- Çoban, A. (2014). Okunabilirlik kavramına yönelik bir derleme çalışması. Dil ve Edebiyat
- De Saussure, F., & Dersleri, G. D. (1978). Çeviren: Berke Vardar. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Dilidüzgün, S. (2006). Çocuk Kitaplarının Çocuğun Sanat Eğitimine Katkısı, II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. 04-06 Ekim 2006. 111-115.
- Dubay, W. H. (2004). The principles of readability. http://www.impact- information.com/impactinfo/readability02.pdf (ErişimTarihi: 15.11.2015)
- Durmuş, M. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi. (2. Baskı). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Eker, S. (2010). Çağdaş Türk dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Ergin, M. (2008). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım.
- Erkuş, A. (2009). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. (2. Baskı). Ankara: Seçkin
- Saussure, D. F. (1980). Genel dilbilim dersleri I. Ankara: TDK Yayınları.
- Fry, E. B. (1988). Writeability: The principles of writing for increased comprehension. In B. L. Zakaluk and S. J. Samuels (Eds.), Readability: Its past, present and future (pp. 90108), Newark, Delaware: IRA.
- Gönen, M. ve Arı, M. Anaokuluna giden dört-beş yaş çocuklarına resimli kitaplarla yapılan eğitimin dil gelişimine etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, [S.l.], v. 13, n. 72, apr. 1989. ISSN 13001337. Erişim Adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5824/1951>. (Erişim Tarihi: 17.06.2016).
- Günay, D. (2007). Metin bilgisi (3. Baskı). İstanbul: Multilingual Yayınları.
- Güneş, F. (1997). Okuma-yazma öğretimi ve beyin teknolojisi. Ankara: Ocak Yayınları. (2000). Çocuk Kitaplarının Okunabilirlik Ölçütleri Açısından İncelenmesi. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu. A.Ü. Tömer Dil Öğretim Merkezi. (2012). Okuma ve zihni yönetme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 1-15.
- Güyer, T., Temur, T., & Solmaz, E. (2009). Bilgisayar destekli metin okunabilirliği analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 751-766.
- Johansson, V. (2008). Lexical diversity and lexical density in speech and writing: A developmental perpective. Working Papers, 53, 61-79.
- Karahan, L. (2010). Türkçede söz dizimi (15. Baskı). Akçağ Yayınları, Ankara.
- Karatay, H., Bolat, K. K., & Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 603-623.
- Klare, G. R. (1963). The measurement of readability. Ames, Iowa: Iowa State University Press.
- Kolaç, E. (2015). Readability level of the texts in open education secondary school Turkish coursebooks. Journal of Educational & Instructional Studies in the World, 5(4).
- Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlügü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kurnaz, H., & Erdem, İ. (2012). Dil ve anlatım ders kitaplarındaki metinlerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları
- MEB. (2005) İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
- MEB. (2015) Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: TTKB
- McEnery, T. & Hardie, A. (2012). Corpus linguistics. Cambridge: University Press.
- McEnery, T. & Wilson, A. (2001). Corpus linguistics. (Second Edition). Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Nas, R. (2002). Örneklerle çocuk edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitabevi.
- Oğuzkan, F. (2013). Çocuk edebiyatı (10. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1).
- Özkan, B. (2010). Türkçenin öğretiminde sıfatların eşdizim sözlüğü-yöntem ve uygulama- “Bilig Dergisi, 1(2), 52. (2011). Bir özel alan derlemi olarak ÇYD (çocuk yazını derlemi). IV. Uluslararası
- Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı Sakarya. (2013). Derlem dilbilim çalışmaları ve dil öğretimi. Editörler: Mustafa Durmuş
- içinde. Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı, 433-450. (2013). Yöntem ve uygulama açısından “Türkiye Türkçesi söz varlığının derlem
- tabanlı sözlüğü” Yaz 2013/Sayı 66, 149-178. (2014). Çocuk yazını araştırmaları – I. Adana: Karahan Kitabevi.
- Özünel, Ş. Ç. (2000). Çocuk Kitaplarındaki Görsel Anlatımın Eğitimdeki Önemi, 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, s.169-177.
- Say, Bilge vd. (2002). “Bilgisayar Ortamında Derlem Geliştirme Çalışması”. Akademik Bilişim Konferansı. Konya.
- Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler. Abece (2012). Çocuk ve edebiyat (6. Baskı). İzmir: Tudem Yayınevi.
- Sinan A.T ve Demir, S. (2010). Dil Bilimini Sevdiren Adam: Prof. Dr. Doğan Aksan (1929- 2010): Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5(4) Fall 2010 (http://www.turkishstudies.net/ sitesinden alınmıştır.)
- Stephens, C. (2000). All about readability, https://www.researchgate.net/publication/265283655_All_About_Readability (ErişimTarihi: 20.12.2015).
- Temizyürek, F. (2010). Türkiye’de okuma seferberliği çevesinde seçilen kitapların kelime- cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27(27), 645-654.
- Temur, A. G. T. (2003). Okunabilirlik (Readability) Kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13(13), 169.
- Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara: Türkiye (2002). (2003). Okunabilirlik (Readability) kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları, S.13, 169172.
- Tür, G., Turla, A. (2005). Okul öncesinde çocuk, edebiyat ve kitap. İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama,
- Türkçe Sözlük (2005). Ankara: TDK Yayınları.
- Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
- Yalçın, A ve Aytaş, G. (2014). Çocuk edebiyatı (7. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Yazıcı, K. ve Temur, T. (2007). Okunabilirlik formüllerinin kullanımına ilişkin yapılan bazı eleştiriler. EKEV Akademi Dergisi,11(31), 317-324.
- Yılmaz, F., & Temiz, Ç. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik durumları. International Journal of Language Education and Teaching, 2, 81-91.
