Author :
Abstract
Tarihsel seyrinde kendisine pek çok negatif ve pozitif anlamlar yüklenen mizah, esasında pek çok biçimleri olan insani bir olgu, anlamlandırma ve eylemler bütünüdür. Bilinen en eski kaynaklarına mağara ve taş resimlerinde/çizimlerinde, bazı arkeolojik buluntularda ve Antik Yunan komedya metinlerinde rastladığımız mizahi yaklaşımların, yaşam biçimine, topluma, zamana ve inanca göre farklılıklar gösterdiği söylenebilir. Bu değişimin, özgün mizahi tipler ve unsurlar yaratan Türk toplumunda da olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, Türk toplumunun tarihsel bağlamda mizahi yaratmaları, tipleri ve yaklaşımları, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi üzerinden ele alınacaktır. Sonuçta Türk mizahının, kendi özgün tipleri ve yaratmaları olduğu, son dönemlerde ise mizahın kültür ekonomisi gibi farklı alanlarda kullanıldığı ve farklı bir kültür ortamlarına bağlı olarak Türk mizah tiplerinin yeni imgelerle boy gösterdiği, caps ve vinelarda olduğu gibi, güncel mizah ustalarının elektronik kültür ortamında yeni mizah yapma biçimleri geliştirdiği anlaşılacaktır.
Keywords
Abstract
Humor, to which many positive and negative attributions have made over the history, is actually a humane phenomenon having lots of forms, and a collection of sense-making and actions. The humorous approaches, the oldest sources of which can be encountered on cave and stone pictures/drawings, some archeological findings, and in ancient Greek humorous texts, can vary according to life style, society, time, and beliefs. This variation can be seen in Turkish society creating original humorous characters and factors. In this study, the humorous creations, characters, and approaches of Turkish society were investigated from a historical perspective through the periods of Seljuks, Ottomans, and Republic. The results showed that Turkish humor has its own original characters and creations; recently humor is used in different fields like cultural economy; depending on the cultural environment, Turkish humorous characters have appeared with new images; and finally present humorous masters developed new humor creation ways in electronic cultural environment such as caps and vine.
Keywords
- And, Metin (1983). Türk Tiyatrosunun Evreleri, Turhan Kitabevi, Ankara.
- Aristotales (2001), Retorik, (Çev., M. H. Doğan), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Balcıoğlu, S.; Öngören F. (1973), 50 Yılın Türk Mizah ve Kültürü, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Bayrak, Mehmet (1987), Halk Gülmecesi, Yorum Yayıncılık-Matbaacılık, Ankara.
- Bölükbaş, Fatma vd. (2015), İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A2, B1, B2, C1+, Kültür Sanat Basımevi, İstanbul.
- Develioğlu, Ferit (1997). Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, İstanbul.
- Doğan, Yusuf (2004). “Hz. Peygamber ve Mizah”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. s. 191-203.
- Eker, G. Öğüt, (2014), İnsan Kültür Mizah, Grafiker Yayınları, Ankara.
- Eker, G. Öğüt (2010), “Futbolun Dayanılmaz Çekiciliği, Büyülenen Taraftar Portresi, Fanatizm ve Beşiktaş”, Millî Folklor. S. 85. s. 173-182.
- Escarpit, Robert (2016). Mizah, (Çev. Mehmet Yalçın). İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
- Eyuboğlu, İ. Zeki, (1977), Gülen Anadolu, Pencere Yayınları, İstanbul.
- Göker, Yurdagün (2010), “Mizah ve Karikatürün Arkeolojisi”, Gülmenin Arkeolojisi ve Medy- ada Mizah Olgusu, s. 19-40.
- Hoppal, Mihayl (2016), Şamanlar ve Semboller Kaya Resmi ve Göstergebilim, (Çeviren: F. Sel), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Morreall, John (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak, (Çev. Kubilay Aysevener ve Şenay Soyer), İris Yayıncılık, İstanbul.
- Özdemir, Nebi (2008b). “Kültürel Ekonomik İmge Olarak Nasreddin Hoca”. Millî Folklor. S. 77. s. 11-20.
- Platon (2013), Devlet, (Çev., H. A. Yücel ve M. A. Cimcoz), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
- Sağlam, Müzeyyen (2013). “Bektaşî Fıkralarının ‘Uyumsuzluk Kuramı’ Bağlamında Değer- lendirilmesi”. Millî Folklor. S. 98. s. 100-108.
- Sevindik, Azem (2017). Türk Halk Kültüründe Mizah Ekolojisi, Basılmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
