Author :
Abstract
XVI. yüzyılla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu, özellikle doğuda baş gösteren heterodoks fikir akımlarının etkisiyle, Anadolu’da ciddi bunalımlar yaşamaya başlamıştı. Bu fikri ayrılıkların beraberinde getirmiş olduğu ekonomik bozukluklar, Anadolu’daki sosyal ve siyasal yaşantıyı önemli bir şekilde etkilemişti. Bu durum imparatorluk yöneticilerini sıkı tedbirler almaya yönlendirmiş, bölgedeki asayiş ve istikrarı sağlama noktasında yeni projeler üretilmesine sebep olmuştu. Özellikle Anadolu’dan geçen Ortadoğu ve Uzakdoğu bağlantılı ana kervan yollarının yeniden güvenilir hale getirilmesi kaçınılmaz bir zaruriyet ve dönem bürokratlarının uğraşması gerektiği en önemli sorun olarak ele alınmıştı. Bu soruna karşı güvenlikçi politikaların yanında, baş gösteren isyanlar sonucu terkedilen bölgelerin yeniden şenlendirilmesi de gerekmekteydi. Bu maksatla, Anadolu’da önemli geçit bölgelerinde hem yol ağı güvenliğini sağlamak ve hem de bu bölgeleri yeniden şenlendirmek maksatlı menzil külliyeleri inşa edilmeye başlanmıştı. Özellikle Osmanlı sadrazamları bu süreçte aktif rol oynayarak, imparatorluk toprakları içerisinde çok sayıda menzil külliyesi inşa ettirdiler. Bu çalışmada; XVII. yüzyıl önemli sadrazamlarından Kemankeş Mustafa Paşa’nın (D.1590-Ö.1644) Sivas İli Yıldızeli İlçesinde inşa ettirmiş olduğu menzil külliyesi hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Sivas-Tokat bağlantısı üzerinde yer alan bölge dönemi itibarıyla önemli bir konak merkezi konumundadır. Paşa, H.1053-M.1643 tarihli vakfiyesine göre, bölgede bir cami, bir hamam, bir arasta ve iki han inşa ettirmiştir. Bu yapılardan günümüze cami ve hamam ulaşmış olmasına karşın hanlar maalesef 20. yüzyıl ortalarına doğru tamamen yok olmuştur.
Keywords
Abstract
In the 16th century, Ottoman Empire began to have serious crisis in Anatolia especially because of the effects of movements of heterodox thought that arose in the east of the Empire. Economic disruptions that were accompanied by these disagreements affected social and political life in Anatolia severely. These circumstances led the administrators take stringent precautions and produce new projects to provide security and stability in the region. Especially, making the caravan routes of Anatolia which were connected to Middle East and Far East secure was the most important problem that was discussed by the administrators as an inevitable necessity. Besides the security policies, it was necessary to enliven the abandoned regions again after the revolts. In accordance with this purpose, it was started to build road post complexes both to provide security of road network at the important passageways in Anatolia and to enliven these regions. Particulary, Ottoman viziers had lots of road posts complexes built by acting active roles. In this study, it will be given detailed infromation about the road post complex in Yıldızeli, district of Sivas, which was built by Kemankeş Mustafa Paşa (1590-1644) who was one of the most important viziers of the 17th century. The region was an important accommodation center on the road connection between Sivas and Tokat. Kemankeş Mustafa Paşa had a mosque, a hammam, a bazaar and two caravansaries built according to the endowment deed (vakfiye) dated H.1053/A.D.1643. Although the mosque and the hammam reached the present, unfortunately caravansaries collapsed in the middle of the 20th century. In this study the place of these buildings in the art of the period will be discussed by introducing them in accordance with the archive documents and the endowment deed.
