Author:
Abstract
Konaklar, insanların barınma ihtiyaçlarına göre şekillenen yapıların başında gelir. Coğrafi ve kültürel özellikler, iklim koşulları, teknolojik gelişmeler konak mimarisinde önemli şartları oluşturur. Osmanlı kültürünün gelişiminde rol oynayan mimari ve mimariye bağlı süslemeler, Osmanlı dönemine damga vurmuş eserlerin yapılmasını sağlamıştır.14-16. yy’a ait konut örneklerinin çoğu günümüze ne yazık ki ulaşamamıştır. 15.yy ikinci yarısına tarihlendirilen Fatih Köşkü kalan eserlerden biridir. Ancak 17.yy ve sonrasına ait örnekler nadir de olsa bugün varlığını sürdürmektedir. Mimari açıdan dönemsel farklılıklara rağmen planlarda büyük bir değişim görülmemekle beraber, süsleme açısından farklılıklar dikkat çekmektedir. Bu açıdan bakıldığında Türk süsleme sanatları Avrupa’ dan aldığı süsleme etkileri ile üslup değişikliğine uğramış, özellikle mimari süslemeler de ağırlığını hissettirmiştir. 18 yy’ın ikinci yarısından itibaren İstanbul’da başlayan sanatta batılılaşma hareketi, aynı paralelde Anadolu’da da izlenmektedir. Bu dönemde mimari de iç ve dış dekorasyonda kullanılan motif ve kompozisyonlar, başta duvar resimleri olmak üzere barok ve rokoko özellikleri göstermektedir. Anadolu örneklerinin, azınlık ya da Türk asıllı olsun usta çırak ilişkisi ile yerli sanatçılar tarafından yapıldığı kabul edilmektedir. Araştırmaya konu olan ve incelenen konaklarda yer alan süslemelerde görülen ahşap, alçı ve kalem işi düzenlemeleri süslemeleri açısından dikkat çekmektedir. Ahşap ve alçı merkezde yer alan konakların çoğunda kullanılmış olup, kalem işi ise daha az görülmektedir. Evlerin tavanlarında malzeme olarak ahşap dikkat çekmektedir ve tavan süslemelerinde , çıtakari ya da aplike tekniği uygulanmıştır. Tavan göbekleri ise oyma tekniği kullanılarak her bir parça ayrı ayrı hazırlanarak tavana çivi ile sabitlenmiştir. Sivas konakları içerisinde özellikle Kangal Ağası konağı çok önemli bir yere sahiptir. İncelenen konaklar içerisinde en zengin süslemeye ve farklı teknik uygulamalara sahip olması açısından önemlidir.
Keywords
Abstract
Mansions come first in line of the structures that are shaped according to the housing needs of people. Geographical and cultural features, climatic conditions, developments in technology constitute important conditions in mansion architecture. Architecture and architectural decorations that played a role in the development of Ottoman culture enabled the construction of works that marked the Ottoman period. Unfortunately, most 14-16th century examples of works have not survived to present day. Fatih Mansion dated bazk to second half of 15th century is one of the works that is still standing. However, although rare, examples of works from 17th century and foward still continues to exist. Despite the periodical differences in architectural terms there are no major changes in plans but differences in terms of ornaments attract attention. Turkish decorative arts have undergone a stylistic change with the ornamental effects received from Europe, and especially architectural ornaments have made their weight felt. The westernization movement ion movementin art, which started in Istanbul from from the second half of the 18th century, is followed in Anatolia in the same parallel. In this period, Show baroque and rococo features. It is accepted that Anotolian samples, whether of minority or Turkish origin, were made by local artists with a master-apprentice relationship. The woodwork seen in the ornaments in the mansions that are the subject of the research and examined, plaster and hand-drawn arrangements draw attention in terms of decorations. Wood and plaster were used in most of the mansion in the center, and hand-drawn is less common. Wood draws attention as a material on the ceilings of the houses, and in ceiling decorations, slats or applique technique is applied. Ceiling hubs were prepared separately using the carving technique and fixed to the ceiling with nails. Among the Sivas manssions, especially the Kangal Ağası mansion has a very important place. It is important in terms of having the richest ornamentation and different technical applications among the examined mansions.