İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARININ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ İÇİNDEKİ YERİNİN LİTERATÜR TARAMASI YÖNTEMİ İLE ARAŞTIRILMASI
Author :
DOI : 10.29228/ASOS.65984
Year-Number: 2022-135
Yayımlanma Tarihi: 2022-12-02 11:48:04.0
Language : Türkçe
Konu : Endüstri Mühendisliği
Abstract
İş Sağlığı ve Güvenliği uygulamaları, çalışma ortamlarında meydana gelebilecek kazaları ve meslek hastalıklarını çeşitli yöntemlerle önleme amacı ile gerçekleştirilmektedir. Bir işletmede en üst düzeydeki yöneticiden en alt kademede çalışan işçiye kadar tüm çalışanların kaliteyi üretmeye katkıda bulunması felsefesi olan Toplam Kalite Yönetimi (TKY) sadece üretilen ürünün kalitesi değil aynı zamanda çalışma ortamındaki verimliliği ve kaliteyi de hedefleyen bir felsefedir. Bu anlamda çalışma ortamlarında iş kazaları ve meslek hastalıklarının da önlenmesi Toplam Kalite’ye yönelik bir faaliyet olacaktır. Bu çalışma ile, gerek ülkemizde gerekse de dünyada, son 20 yılda toplam kalite yönetiminin İş Sağlığı ve Güvenliği(İSG) perspektifi açısından araştırıldığı makale ve tez araştırmaları ayrıntılı incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Araştırmada Türkiye, Polonya, İspanya, İran ve Romanya’da 2000-2019 yılları arasında yazılmış makale ve tez çalışmaları literatür tarama ve tez değerlendirme yöntemi ile incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Occupational Health and Safety practices are carried out with the aim preventing accidents and occupational diseases that may occur in working environments. Total Quality Management is the philosophy that begins with top management and employees at all levels of the company should be involved. Total Quality Management is a philosophy that aims not only the quality of the product, but also the efficiency and quality in the working environment. In this sense, the prevention of work accidents and occupational diseases in working environments will be an activity for Total Quality. With this study, both in Turkiye and in the world, the articles and thesis researches in which total quality management has been researched in terms of occupational health and safety perspective in the last 20 years have been examined and evaluated in detail. In the research, articles and thesis studies written between 2000-2019 in Turkiye, Poland, Spain, Iran and Romania were examined by literature review and thesis evalution method.
Keywords
- Abstract Occupational Health and Safety practices are carried out with the aim preventing accidents and occupational diseases that may occur in working environments. Total Quality Management is the philosophy that begins with top management and employees at all levels of the company should be involved. Total Quality Management is a philosophy that aims not only the quality of the product, but also the efficiency and quality in the working environment. In this sense, the prevention of work accidents and occupational diseases in working environments will be an activity for Total Quality. The EFQM Model, which is a Total Quality Management Model, aims continuous improvement by focusing on the human factor. With this study, both in Turkiye and in the world, the articles and thesis researches in which total quality management has been researched in terms of occupational health and safety perspective in the last 20 years have been examined in detail and an evaluation was made in terms of the EFQM Model. In the research, articles and thesis studies written between 2000-2019 in Turkiye, Poland, Spain, Iran and Romania were examined by literature review and thesis evalution method. Keywords : Occupational Health and Safety, Total Quality Management, ISO 9000, ISO 45001, OHSAS 18001, EFQM GİRİŞ İşyerlerinde iş güvenliğini temin etme ve kaliteyi sağlama uygulamaları beraber yönetilmesi gereken süreçlerdir. Çalışma ortamında çalışanın güvenliği ve sağlığı teminat altına alınmadan o işyerinde herhangi bir kaliteli ürün veya hizmetten söz etmek mümkün olmayacaktır. Çalışanların maddi tatmin yanında iş güvenliği ve sağlığı anlamında tatmin olmadığı bir ortamda Toplam Kalite’den bahsedilemeyecektir. Çalışma ortamı kalitesinin arttırılması ancak ve ancak çalışanların motivasyonu ile olacaktır. Uluslararası çalışma kurallarının benimsendiği, çocuk işçilerin çalıştırılmadığı veya haklarının gözetildiği, sosyal hakların tam olarak uygulandığı ve İş Sağlığı ve Güvenliği yasalarının ve denetimlerinin tam olarak gerçekleştirildiği, sıfır iş kazası felsefesinin benimsendiği çalışma ortamlarında “Toplam Kalite Yönetimi”nden bahsetmek mümkün olacaktır. TKY, bir organizasyonda yöneticiler ve çalışanlar dahil olmak üzere her düzeyde performansı iyileştirmeye yönelik tamamen entegre bir çabadır (Imai, 1986).
- Toplam Kalite Yönetiminin uygulanması ile çalışan motivasyonu, çalışanların eğitimi ve katılımı, sürekli gelişme ve iyileştirme, planlı, sistematik yaklaşım ve kapsamlı yaygın faaliyetler, hataların önlenmesi, yüksek verimlilik, ürün ve pazar çeşitlenmesi sonucunda yüksek kalite, düşük maliyet ve yüksek rekabet gücüne erişilmektedir (Yükçü, 1999). TKY felsefesine göre düşük kalite organizasyonlara, yüksek kaliteli ürün ve hizmetleri geliştirme ve sürdürme çabalarından daha pahalıya mal olacaktır (Manley, 1998).
- Kalite ile maliyet ilişkisinin “kalitesizliğin maliyeti” şeklinde kavramlaşması, 1950’li yıllarda Avrupa’da oluşmuştur, bu yaklaşım pahalıya mal olanın kalite değil kalitesizlik olduğunu belirtmektedir (Yalçın, 2001).
- Kalite ile ilgili olarak yapılan çalışmaları bir çatı altında toplamak amacıyla 1987 yılında ISO (International Organization for Standardization) komitesi ile yürürlükte olan standartlar incelenmiş ve ISO 9000 serisi adı altında yeni bir standart sistemi oluşturulmuştur (Güngör, 2008). ISO 9000 Kalite Standartları serisi, müşteri memnuniyetinin arttırılmasına yönelik olarak, organizasyonlarda Kalite Yönetim Sisteminin kurulması ve geliştirilmesi konusunda rehberlik eden ve Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO) tarafından yayımlanmış olan standartlar bütünüdür. ISO 9001 ise Kalite Yönetim Sistemi (KYS)’nin kurulması esnasında uygulanması gereken şartları tanımlayan ve belgelendirmeye esas teşkil eden bir standarttır. ISO 9001 ve kılavuz standartlar, ISO 9000 serisi olarak adlandırılmaktadır. (Taşçı & Nihan, 2013).
- Kalite yönetim sistemlerinin standartlaşmış halini temsil eden ISO 9001 serisi, gücünü ve temelini Toplam Kalite Yönetimi kavramından almaktadır (Odigie, M.E. 2015).
- Toplam Kalite Yönetimi araçlarından olan EFQM (Avrupa Kalite Yönetim Vakfı) Mükemmellik Modeli ise işletmelerde kaliteyi sağlama yönünde motivasyon sağlayan bir araçtır. EFQM Mükemmellik Modeli, kuruluşlara özdeğerlendirme vasıtasıyla mükemmelliğe giden yolun neresinde olduğunu, kuruluşun güçlü ve zayıf yönlerini gösteren, uygun çözümler sunan, Pratik ancak stratejik açıdan öenmli bir araçtır (Emgin,2006). EFQM, 1988 yılında Bosch, BT, Bull, Ciba-Geigy, Dassault, Electrolux, Fiat, KLM, Nestlé, Olivetti, Philips, Renault, Sulzer ve Volkswagen gibi Avrupa’nın önde gelen on dört firmasının CEO’larının imzaladıkları bir niyet mektubu ile hayata geçirilmiş bir vakıftır (kalder.org). EFQM Mükemmellik Modeli ilk olarak 1991 yılında uygulanmaya başlamış olup, bu yöntem işletmelere, mükemmelliğe giden süreçte yol göstermeyi hedeflemekte olup sürdürülebilir hedefler koyma, sürekli iyileştirmeyi sağlama ve işletmede yenilik kültürü geliştirme konularında bir çerçeve çizmektedir. EFQM modelinde öncelikle vurgulananlar;
- 2011) 1950 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ortak komitesi tarafından yapılan tanıma göre “İş Sağlığı, sağlıktan uzaklaşmayı önleyerek, riskleri kontrol ederek ve işin insanlara, insanların da işe uyumunu sağlayarak, tüm mesleklerde çalışanların fiziksel, zihinsel ve sosyal iyilik hallerinin en üst düzeyde sağlanması ve sürdürülmesidir”. İş Sağlığı ve Güvenliğinde hedefler şöyle sıralanabilir : - Sıfır risk - Sıfır iş kazası - Sıfır meslek hastalığı - Tam güvenli bir iş ortamı (Çakıroğlu, 2007). Çalışma yaşamında, çalışanların sağlık ve güvenlik koşullarının sağlanabilmesi için İş Sağlığı ve Güvenliği bilimi ve faaliyetleri geliştirilmiştir (Bilir, 2019). Uluslararası Çalışma Örgütü(ILO), 2001 yılında ISG Yönetim Ssistemlerine ilişkin ILO Rehberlerini yayımlamıştır. Bu rehberler, ILO’nun 155 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ile 161 Sayılı İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi de dahil olmak üzere uluslararası standartları yansıtmaktadır (ÇSGB, 2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemlerinin temeli OHSAS 18001’dir. İlk sağlık ve güvenlik standartı olarak “BS 8800 Mesleki Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistem Rehberi” 1996’da BSI (İngiliz Standartları Enstitüsü) tarafından yayınlanmıştır. Bu standart daha sonra yönetim sistemi standartı olarak iyileştirmeler yapılarak 1999 yılında OHSAS 18001 standartı hazırlanmıştır. 2001 yılında TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından bu standart TS-18001 olarak yayınlanarak ülkemizde kabul görmüştür.(Önbey, 2019). OHSAS 18001’in temel amacı, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal mevzuatın ışığı altında, çalışma ortamındaki riskleri ortadan kaldırarak veya en aza indirerek sağlıklı, güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak ve bu ortamı yönetmektir. YÖNTEM Çalışmada Türkiye, Polonya, İspanya, İran ve Romanya’da 2000-2019 yılları arasında yazılmış makale ve tez çalışmaları literatür tarama ve tez değerlendirme yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmada yayın etiği ilkelerine uyulmuş olup araştırma için özel bir izin alınması gerekmemiştir. Araştırmaya konu olan makale ve tezlere Dokuz Eylül Üniversitesi’nin veri tabanları kullanılarak ProQuest, Science-Direct ve Elsevier akademik portallardan ve Google Scholar arama motorundan ulaşılmıştır. Bu bağlamda onbir adet çalışma incelenmiş olup 2000-2013 yılları arasındaki çalışmalar Tablo 1’de; 2014-2019 yılları arasındaki çalışmalar Tablo 2’de özetlenmiştir. Araştırmalar Türkiye’nin yanısıra Polonya, İspanya, ABD, İran ve Romanya’da yapılan araştırmaları da içermektedir. Çeşitli ülkelerden seçilen bu araştırmalar daha global sonuçlara ulaşmayı hedeflemektedir. İncelenen çalışmalarda, Toplam Kalite Yönetimi açısından İş Sağlığı ve Güvenliği uygulamaları değerlendirilmiş olup sağlanan faydalar ve uygulamalardaki eksiklikler tespit edilmeye çalışılmıştır. Anahtar kelimelerden yola çıkılarak araştırma yapılmış olup, konuyu birebir kapsayan ve uygulama yapmış çalışmalar makaleye konu edilmiştir. BİLİMSEL YAZIN TARAMASI Makaleye konu olan araştırmada, İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetlerinin bütüncül bir yaklaşımla Toplam Kalite Yönetimi içinde yer alıp almadığı, geçmiş yıllardaki İş Sağlığı ve Güvenliği uygulamalarının Toplam Kalite Yönetimi bakış açısına uygun olarak gerçekleştirilmesi durumunda sağlanan faydaların, incelenmesi yapılmıştır. Podgorski (2000), Polonya’da faaliyet gösteren 10 firmayı TKY’nin İSG Yönetimi ile olan bağlantısını analiz etmiş olup analiz sonucunda İSG’nin TKY ve personel yönetiminin gerisinde kaldığı ,genel yönetim ile entegrasyonunun sağlanması gerektiği sonucuna varılmıştır. Herrero ve arkadaşları (2001) bir İspanyol firmasında 10 yıl boyunca kalite ve güvenlik arasındaki ilişkiyi araştırmışlardır. 1995 yılından itibaren firmada güvenlik kontrolü yerine güvenlik garantisi uygulamasına geçilmiş olup iş kazaları ve gün kaybında olumlu gelişme görülmüştür. Güngör (2008) tarafından yapılan tez çalışmasında talaşlı üretim sanayisinde İş Sağlığı ve Güvenliği irdelenmiş olup 300 firmayı içeren anket yapılmıştır. Araştırma sonucunda Kalite Yönetim Sistemi ve İSG Yönetim Sistemi uygulama düzeylerinin yüksek oluşu, iş kazasına bağlı işe devamsızlık gün sayısının azalmasında anlamlı yönde etkiye sahip olduğu görülmüştür. Sağlam (2009), tez çalışmasında OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminin bir metal sanayii firmasında uygulanmasını incelemiştir. OHSAS 18001 uygulamasından önce ve sonra toplanan iş kazaları ve ramak kala verileri karşılaştırılmıştır. Uygulama çalışmalarının başladığı tarihten sonra belli bir noktaya kadar sürekli azalan ve uygulama öncesi dönemler ile karşılaştırıldığında işletmedeki iş kazalarında bariz bir azalma olduğu belirlenmiştir. Aydın (2010) Gemi İnşa Sanayiinde İş Sağlığı ve Güvenliği kavramının TKY açısından irdelenmesi yönünde bir tez hazırlamış olup, mühendis ve işçilere yönelik anket yapılmıştır. Sonuçlar değerlendirildiğinde TKY uygulamasının verimliliği arttırdığı ve iş kazalarının azalmasına katkı yaptığı belirlenmiştir. Yakut ve Akbıyıklı (2013), İSG ve TKY’nin inşaat sektöründe incelenmesini kapsayan bir makale yazmış olup 25 inşaat firmasına anket uygulamışlardır. Anket çalışmasından elde edilen sonuçlara göre, firmalarda en üst kademeden en alt kademeye kadar tüm çalışanların birbiri ile koordineli bir biçimde çalışması ve tüm çalışanların İSG bilincine sahip olması gerekmektedir. TKY ilkelerinden olan süreç yaklaşımı ve tüm çalışanların katılımı gibi uyulacak ilkeler, şantiye için denetimi organizasyonun tümüne yayacak olup kaza sıklık oranının da minimize edebilecektir. Farokhzadian (2014), İran’da 3 eğitim hastanesinde 200 sağlık bakım çalışanı ile anket ve gözlem çalışması yapmış olup, tüm sağlık hizmetlerinin kurumun tüm süreçlerinde Klinik Risk Yönetimi ile etkin entegrasyona girerek kalite iyileştirme ve güvenli uygulama yapmayı hedeflemesi, KRY uygulamasının hastaların ihtiyaçlarına ve sağlık hizmeti sağlayıcılarının ihtiyaçlarına odaklanmayı getireceği sonucuna varılmıştır. Organizasyon liderleri , gerekli kurumsal altyapıları ve stratejik planlamayı, yönetim sistemlerini ve ekip çalışmasını ve profesyonel iletişimi güçlendirerek bunu sağlayabileceklerdir. Tüm bunlar Toplam Kalite Yönetimi felsefesinin ilkeleri ile uyumludur. Odigie (2015), doktora çalışmasında ABD’de havacılık endüstrisinde kalite ve güvenlik yönetim sistemlerinin entegrasyonu modelini araştırmış olup, önerilen entegre modelin , modern pazarda kurumsal rekabet avantajına katkı sağlayacağı, süreçleri iyileştirme ve örgütsel öğrenmeyi destekleyen bütüncül bir model olduğu söylenmektedir. Önerilen model orta ölçekli bir işletmede uygulanmış ve çalışma saatlerinde %13’lük bir azalma gözlenmiştir. Gaureanu ve arkadaşları (2016) hazırladıkları makalede Kalite Yönetim Sistemi (ISO 9001) ile İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (OHSAS 18001) karşılaştırmasının analizini yapmışlardır. Çalışmada Romanya’daki bir ambulans ve acil hizmet birimi temel alınmış olup İSG risk yönetimi analizi için FMEA (Hata Türü ve Etkileri Analizi) yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre kalite, İSG ve Çevre Yönetim programlarını uygulayabilmek için risk yönetimi yapılmalı, bu yönetim risk azaltma ve risk seviyelerini düşürme önlemlerini içermelidir. Ayrıca araştırma sonuçlarından, yönetim sistemlerinin entegrasyonu temelli bir entegre risk yönetiminde en etkili tedbirler olarak eğitim programlarına öncelik verilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır Álvarez-Santos ve arkadaşları (2018) tarafından hazırlanan makalede TKY benimsenmiş bir çalışma ortamının güvenlik yönetim sisteminin benimsenmesini teşvik etme kapasitesini belirlemek ve bunun uygulanmasını desteklemek için TKY felsefesinin temel Güvenlik Yönetim Sistemi(GYS) uygulamalarıyla uyumunu analiz etmek amaçlanmıştır. Makalede yer alan çalışma 2009 yılında, 5147 İspanyol şirketinin dahil edildiği, İspanya Ulusal İş Güvenliği ve Hijyen Enstitüsü (INSHT) tarafından yapılan, İspanya Ulusal Güvenlik ve Sağlık İşletmeleri Yönetimi Anketi esas alınarak yapılmıştır. Anket sonuçları, TKY ve GYS arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. TKY benimsemiş şirketler, GYS geliştirme eğilimindedirler. TKY uygulamaları şirket ortamında Toplam Güvenlik Yönetimi felsefesini de beraberinde getirmektedir. Önbey (2019) çalışmasında bir elektronik firmasında OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminin uygulanmasını araştırmış olup uygulama sonucunda iş istayonları ergonomik hale getirilmiş, sağlık koşullarına uygun çalışma ortamları oluşturulmuş, ürünün üretim süreci içindeki hat dolaşımı azaltılarak kalitesel hata oranı düşürülmüş, verimlilik artımında belirgin seviyede iyileştirme sağlanmıştır. OHSAS 18001 Kalite Yönetim Sistemi çervesindeki kazalar, olaylar, uygunsuzluklar, düzeltici ve önleyici faliyet çalışmaları (DÖF) kapsamındaki 2016 yılında planlanan 2017 yılı DÖF kapatma oranının %70 seviyesinin üzerine çıkartılması hedeflenmiştir. 2017 yılında DÖF kapatma oranı %81 olarak gerçekleşmiştir.
- İş Güvenliğinde en önemli unsur iş kazalarının önlenmesidir. Toplam Kalite Yönetimi felsefesi içinde yer alan Toplam Verimli Bakım hedeflerinden biri de “Sıfır İş Kazası”dır (Güngör, 2008).
- Toplam Kalite Yönetimi uygulanan işyerlerinde, işgücünün çalışma şartlarında ilerlemeler olmuştur. Örneğin, Toplam Kalite Yönetimi uygulamalarında başı çeken Brisa’da iş kazalarında %44’lük bir azalma gerçekleşmiş, verimlilik %29,2 artmış, yıllık işgücü devri (işe giren ve ayrılan çalışanların oransal değeri) de %8’lerden %2’lere inmiştir (Aydın, 2010).
- Kalite güvence sistemleri de iş sağlığı ve güvenliğini sağlamada yönlendirici hükümler sunmaktadır. İş kazalarının önlenmesi, iş gücü kaybı ve değişiminin azaltılması gibi hususlarda kalite güvence sistemlerinin rolü oldukça etkilidir (Bektaş, 2019).
- Bir işletmede en üst düzeydeki yöneticiden en alt kademede çalışan işçiye kadar tüm çalışanların kaliteyi üretmeye katkıda bulunması felsefesi olan Toplam Kalite Yönetimi, sadece üretilen ürünün kalitesi değil aynı zamanda çalışma ortamındaki verimliliği ve kaliteyi de hedefleyen bir felsefedir. Sürdürülebilir mükemmelliği hedef alan EFQM Mükemmellik Modeli, sürdürülebilir değer yaratma yolunda hangi noktada olunduğunu ölçerek mevcyt darboğazları ve muhtemel çözümleri anlamaya yardımcı olarak işletmenin performansını önemli ölçüde iyileştirmeye olanak sağlayacaktır (kalder.org). Bu anlamda çalışma ortamlarında iş kazaları ve meslek hastalıklarının da önlenmesi, bu faaliyetlerin sürekliliğinin hedeflenmesi ve bu doğrultuda yapılan risk değerlendirmeleri, EFQM Mükemmellik Modeli ve Toplam Kalite’ye yönelik faaliyetler olacaktır. Tablo1: 2000-2010 yılları arasında TKY –İSG arasındaki ilişkiyi inceleyen makale ve tezler
- plana alınmadığı görülmüştür. Geleneksel Güvenlik Yönetiminden Kalite ile Entegre Güvenliğe (Herrero vd., 2001)
- 1995 yılından itibaren
- Araştırma (Güngör, 2008)
- gözlenmiştir İSG Yönetimi ile TKY Sistemleri Veri Analizi İncelemesi (Yakut, Akbıyıklı, 2013)
- Yaklaşımı(Farokhzadian, 2014)
- uygulamalar yapılmalıdır ABD'de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Kalite ve Güvenlik Yönetimi Sistemlerinin Entegrasyonu Üzerine Bir Araştırma(Odigie, 2015)
- görülmüştür. Kalite Yönetimi ve İSG'nin Bir Organizasyonun Sürdürülebilir Gelişmesine Etkileri (Gaureanu vd., 2016)
- verilmelidir. TKY Uygulamalarında Güvenlik Yönetim Sistemi (ÁlvarezSantos vd., 2018)
- getirmektedir. Sistemleri ve Bir Elektronik Firmasında Uygulanması (Önbey,2019)
- Peközcan, A. G. (2011). EFQM Mükemmellik Modelinin Çalışanların Psikolojik İyi Oluş ve İş
- Tatminleri Üzerine Etkisi [Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)]. Podgorski, D. (2015), Occupational Health and Safety Management in Polish Enterprises
- https://doi.org/10.1080/10803548.2000.11105110 Sağlam, N. (2009), OHSAS 18001 İş Sağlığı ve güvenliği Yönetim Sistemleri ve Bir
- Uygulama, [Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi, İstanbul. Taşçı, D., & Nihan, S. (2013). Kalite Yönetim Sistemleri,“. Kalite Kavramı”, Ünite, 1, 2-22. Tümer, F. (2015). EFQM mükemmellik modelinde süreç yaklaşımı ve Vitra'da
- uygulaması [Doctoral dissertation, Anadolu University (Turkey)]. WHO/ILO, (2021), WHO/ILO Joint Estimates of the Work-related Burden of Disease and
- Injury, 2000-2016. Yakut, A., Akbıyıklı, R. (2013), İşçi Sağlığı ve Güvenliği Yönetimi İle Toplam Kalite Yönetimi
- Sistemleri Veri Analizi İncelemesi, SAÜ. Fen Bil. Dergisi,17/1, 97-103. Yükçü, S. (1999), Kalite Maliyetlerinin Muhasebeleştirilmesi, Anadolu Matbaacılık6331 Sayılı
- İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, www.mevzuat.gov.tr TS ISO 45001 : 2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Belgelendirme Sistemi,
