Author:
Abstract
Türkler hem konar-göçer kültürün etkisiyle hem de yaşadıkları coğrafyanın ihtiyaçlarından dolayı hayvanları sosyal hayatlarının merkezine oturtmuşlardır. Bu nedenle Türk milletinin sosyal ve ekonomik hayatında hayvanlar ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Geçimlerini hayvan yetiştiriciliğiyle sürdüren Türkler, var olma mücadelelerinde en büyük faydayı hayvanlardan görmüşlerdir. Türk tarihinde hayvanla ilgili semboller çokça kullanılmış ve bu semboller Türk kimliğiyle örtüştürülmüştür. Asaleti atla, boyun eğmemeyi kurtla, gücü aslanla, hızı ve çabuk hareket etmeyi kuşlarla karşılamışlar ve bu benzetmeleri birçok eserlerinde kullanmışlardır. Bayraklarında ve takvimlerinde kullandıkları hayvan sembolleri bu durumu açıkça gösteren bir kanıt niteliğindedir. Bu çalışmada Türk tarihinde Latin alfabesiyle yazılan ilk eser olan Codex Cumanicus’ta bulunan hayvan adlarının günümüz Anadolu ağızlarındaki kullanımları üzerinde durulmuştur. Karadeniz’in kuzeyindeki Kıpçak sahasında kullanılan dönemsel Türkçeyi içinde barındıran eserdeki söz varlığının günümüz Anadolu ağızlarındaki durumu, Türkçenin tarihsel seyri hakkında önemli ipuçlarını göstermesi açısından önem arz etmektedir. Bu nedenle bu çalışmanın söz varlığı çalışmalarına farklı bir bakış açısı getireceği düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
The Turks have placed the animals at the center of their social life due to the constitutional and nomadic culture and the needs of the geography they live in. For this reason, animals have a privileged place in the social and economic life of the Turkish nation. The Turks, who continue their livelihood with livestock farming, have seen the greatest benefit from animals in their struggle. In Turkish history, symbols related to animals were widely used and these symbols were overlaid with Turkish identity. They met the nobility with horse; not to succumb with wolf; strength with lion; speed and hurrying with birds and they used these metaphors in many works. The animal symbols they used in their flags and calendars are a proof of this. In this study, the use of animal names in Codex Cumanicus, which is the first work written in Latin alphabet in Turkish history, is emphasized in today's Anatolian dialects. The existence of the vocabulary in the present-day Anatolian dialects, which contains the periodic Turkish used in the Kipchak area in the north of the Black Sea, is important in terms of showing important clues about the historical course of Turkish. Therefore, it is thought that this study will bring a different perspective to vocabulary studies.