GİTAR İÇİN YAZILMIŞ ERKEN VE GEÇ FOLİALARIN PERFORMANS TEKNİKLERİ BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRMALI İNCELENMESİ
Author:
Abstract
Bu çalışmada erken ve geç dönemlerde gitar için yazılmış folia’lar performans teknikleri bağlamında incelenmiştir. Rönesans döneminde yazılan erken folia’lar ve Barok dönemde yazılan geç folia’lar armoni, melodi, ritim gibi müzikal özellikler bakımından büyük farklılıklar içerir. Bu farklılıklar kompozisyon fikrinin evrimleşmesi ve gitarın enstrüman olarak farklılaşıp performans tekniklerinin değişmesiyle ilişkilidir. Çalışmada müzik ontolojisi olarak folia’lar “canlı bir organizma” modeliyle incelenmiş, değişim farklı yönleriyle mercek altına alınmıştır. Çalışmada erken ve geç folia’lar tarama metoduyla araştırılmıştır. Erken folia’lara örnek olarak Alonso Mudarra’nın ilk gitar olarak kabul edilen vihuela için yazdığı ve arp enstrümanını taklit ettiği Fantasia 10 başlıklı eseri seçilmiştir. Geç folia’lara örnek olarak ise Barok gitar için yazılmış olan Francesco Corbetta’nın iki folia’sı ve Gaspar Sanz’ın folia’sı seçilmiştir. Seçilen eserler müzik stilleri ve performans teknikleri açılarından karşılaştırmalı olarak analiz edildi. Sonuç olarak vihuela ve Barok gitar için yazılan folia’larda performans tekniklerinin eserin evrimini etkilediği ve bu etkilerin gitaristler tarafından dikkate alınmasının önemi ortaya çıkmıştır. Bu iki dönem folia’larında tonalite, akor ve melodi kalıplarında farklılıklar olduğu görülmektedir. Kelime anlamı çılgınlık olan folia’nın Barok dönemde ağır başlı bir dansa dönüşmesi folia’larının evriminin ciddi derecede değiştiğinin önemli bir göstergesidir. Ritmik açıdan da geç folia’larda özellikle rasgueado tekniklerinin kullanılmasıyla birlikte önemli değişimler oluşmuştur. Ayrıca vihuela ve Barok gitarın akortlarındaki farklılıklar performansı doğrudan etkiler ve yeni tınılar ortaya çıkar. Erken ve geç folia’ların arasındaki niteliksel farkların da performansları doğrudan etkileyeceği için gitaristler tarafından dikkate alınması gerektiği anlaşılmıştır.
Keywords
Abstract
This study examined folias written for guitar in early and late periods within the context of performance techniques. Early folias, written in the Renaissance era, and late folias, written in the Baroque era, include major differences in terms of musical characteristics, such as harmony, melody, and rhythm. These differences are related to the evolution of composition and the change in performance techniques with the differentiation of the guitar as an instrument. In this study, as music ontology, folias are examined through “a living organism” model, and the change has been put under the scope within its different aspects. The study examines early and late period folias through a reviewing method. As an example of the early period folias, Fantasia 10 was selected as the work of Alonso Mudarra, written for vihuela, which was the first truly accepted guitar and imitated the instrument of a harp. As an example of the late folias, Francesco Corbetta’s two folias written for Baroque guitar and Gaspar Sanz’s folia were selected. The selected works are comparatively analyzed in terms of their music styles and performance techniques. As a result, in vihuela and folias written for the Baroque guitar, it was found that performance techniques affect the evolution of the work, and these effects are significant and should be considered by the guitarists. The results show there are differences in these two periods’ folias in their tonality, chords, and melody patterns. With the word meaning ‘of madness,’ the transformation of folia into a heavy-headed dance in the Baroque era is a significant indication that the evolution of folias has seriously changed. In terms of rhythmic perspective, there have been significant changes in late period folias particularly, together with the use of rasgueado techniques. Moreover, differences in vihuela and accords in the Baroque guitar directly affect performance, and new timbres emerge. It can be understood that qualitative differences between early and late folias should also be considered by the guitarists as they will also directly affect performances.