Author :
Abstract
Adana ve çevresi, verimli toprakları ve uygun iklim koşulları nedeniyle çağlar boyunca iskan edilmiş ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Anadolu’nun güneyinde, Doğu Akdeniz körfezinde yer alan Adana, Mezopotamya ve Yakındoğu’yu Anadolu’ya bağlayan tarihi yolların kesiştiği önemli bir kavşak noktasıdır. Hristiyanlığın ortaya çıkması ile birlikte Anadolu’nun iç ve batı kesimleriyle kurulan dini bağlantılar Adana üzerinden kurulmuş olmalıdır. Adana il sınırları içerisinde kalan bölge bu çalışmanın coğrafi kapsamını oluşturmaktadır. Aziz Paulus ve Azize Thekla’nın bu bölgede hristiyanlığın yayılmasındaki katkıları oldukça önemlidir. Ama aynı zamanda bölge sakinlerinin yeni dini benimsemede oldukça istekli oldukları düşünülebilir. Bu çalışmada, her iki figürün hristiyanlığı yayma ve kurumsallaştırma çabalarının yanında bölgede erken hristiyanlık döneminde yaşanan zorluklara değinilmeye çalışılmıştır. Hristiyanlığın erken dönemlerinde Adana sınırlarında kalan kentlerde cezalandırılarak öldürülen din şehidi martirlerin sayısı oldukça fazladır. Bu tespit, hristiyanlaşma sürecinin bölgede ne kadar sancılı olduğu yönünde bir ipucu niteliğindedir. Hristiyanlaştıktan sonra ise bölge kentlerinden dinsel konsillere katılımın oldukça düzenli olduğu görülmektedir. Bu makalede, konsil kayıtlarına yansıyan piskoposlar da tespit edilmeye çalışılarak Adana ve çevresinde dinsel tartışmalarla olan duyarlılık hakkında fikir edinilmeye çalışılmıştır. Tüm tespitler Adana il sınırlarında ve yakın çevrede hristiyanlaşma sürecinin zorlu ve hareketle geçtiğine, ancak sonrasında güçlü bir dini kurumsallaşmanın yaşandığına işaret etmektedir. Bölgede bilinen dini mimari kalıntıları da bunu destekler niteliktedir.
Keywords
Abstract
Adana and its vicinity have been inhabited for ages and hosted many civilizations because of its fertile lands and favorable climatic conditions. Adana, located in the south of Asia Minor, in the Eastern Mediterranean gulf, is an important junction point at the intersection of historical roads connecting Mesopotamia and the Near East to Anatolia. With the emergence of Christianity, the religious connections established with the inner and western parts of Anatolia must have been established through Adana.The region within the provincial borders of Adana constitutes the geographical scope of this study. The contributions of St. Paulus and St. Thekla in the spread of Christianity in this region are very important. But it can also be thought that the inhabitants were quite willing to adopt the new religion. In this study, besides the efforts of both figures to spread and institutionalize Christianity, the difficulties experienced in the region in the early Christian period were tried to be mentioned. The number of religious martyrs who were punished and killed in the cities within the borders of Adana in the early periods of Christianity is quite high. This finding is a clue to how painful the Christianization process was in the region. After becoming Christian, it is seen that participation in religious councils from the cities of the region is quite regular. In this article, it has been tried to determine the bishops reflected in the council records and to get an idea about the sensitivity to religious debates in Adana and its surroundings. All the findings point out that the Christianization process in Adana's provincial borders was difficult and active, but there was a strong religious institutionalization afterwards. The religious architectural remains in the region also support this.
Keywords
- Eus. Hist. Eccl.: Eusebius, Historia Ecclesiastica. Kullanılan Metin ve Çeviriler: Eusebius Kilise Tarihi,(çev.F.Akderin) Chiviyazıları Yayınevi, İstanbul 2010.
- Attwater, D. (1981). The Avenel Dictionary of Saints (2nd Edition), Avenel Books.
- Bar, D. (2005). Rural Monasticism As A Key Element In The Christianization of Byzantine Palestine, Harvard Theological Review, 98(1), 49-65.
- Bradford,E. (1974). Die Reisen Des Paulus, Universitas Verlag Berlin.
- Bragt, T. V. (2001). Martyrs Mirror: The Story of Seventeen Centuries of Christian Martyrdom from the Time of Christ to A.D. 1660, 2nd reprint edition. Herald Press.
- Canavello, S. A.(2004). Iconiumlu Azize Thecla Yaşamı ve Mucizeleri, OLBA 10, 251-271.
- Croix, G. E. M. S. (1954). Aspects of The "Great" Persecution, The Harvard Theological Review, 75-113.
- Csepregi, I. (2015). Christian Transformation of Pagan Cult Places: The Case of Aegae, Cilicia, Continuity and Destruction in the Greek East: The Transformation of Monumental Space from the Hellenistic Period to Late Antiquity (ed.by Anna Kouremenos and Sujatha Chandrasekaran) British Archaelogical Reports Ltd.
- Darrouzès, J. (1975). Listes Épiscopales Du Concile De Nicée (787), Revue des Études Byzantines, 33(1), 5-76.
- Darrouzès, J. (1981). Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae: Texte Critique, Introduction et Notes, Institut Français d'Études Byzantines, Paris.
- Davis, L. D. (1990). The First Seven Ecumenical Councils (325-787): Their History And Theology. Liturgical Press, Minnesota.
- Davis, S. J. (1998). The Cult of Saint Thecla, Apostle and Protomartyr:A Tradition of Women's Piety in Late Antiquity, [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Yale University.
- Dvornik, F. (1960). Konsiller Tarihi: İznik'ten II. Vatikan'a, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Ehrman, B. D. - Jacobs, A.S.(2004). Christianity in Late Antiquity – 300-450: A Reader. Oxford University Press.
- Ekeke, E. C. (2012). Persecution And Martyrdom Of Christians In The Roman Empire From Ad. 54 To 100: A Lesson For The 21st Century Church, European Scientific Journal July edition vol. 8, No.16, 175-190.
- Evans, J. A. S. (2002). The Age of Justinian: The Circumstances of Imperial Power, Routledge.
- Fitzgerald, W. A. (1948). Medical Men: Canonized Saints, Bulletin of the History of Medicine, 22, 635-646.
- Foster J. (1972). Church History 1 AD 29-500: The First Advance. SPCK, London.
- Foxe, J. (2001). Foxe‘s Book of Martyrs. Bridge, Benin, Lagos.
- Gasque,W.W.(2004). İnancın Sorgulanması, Hıristiyanlık Tarihi (çev:Sibel Sel-Levent Kıran) Yeni Yaşam Yayınları.
- Gwynn, D. M. (2015). Christianity in the Later Roman Empire: A Sourcebook. Bloomsbury Publishing.
- Honey, L. A. (2011). Thekla: Text and Context with a First English Translation of the Miracles [Yayımlanmamış Doktora Tezi], University Of Calgary.
- Irmscher, J.- Kazhdan, A. ve Carr ,A. M. (1991). Paul, Oxford Dictionary of Byzantium, 1605.
- Johnson, S. E. (1958). Early Christianity in Asia Minor, Journal of Biblical Literature, Vol. 77, No. 1, 1-17.
- Jones, A. H. M. (1971). Cities of the Eastern Roman Provinces, Oxford.
- Kaçar, T. (2003a). Ebioniteler'den Arius'a: Eskiçağ Doğu Hristiyanlığında İsa Teolojisi Tartışmaları, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 44(2), 187-206.
- Kaçar, T. (2003b).Cilician Bishops and Fourth-Century Church Politics, OLBA, (8), 103-128.
- Le Quien, M. (1958). Oriens Christianus vol.2, Akademische Druck U.Verlagsanstalt,Graz.
- Leemans, J.-Allen, P.-Dehandschutter, B. Ve Mayer, W. (2003). Greek Homilies on Christian Martyrs from Asia Minor, Palestine, and Syria (c. AD 350-AD 450). Psychology Press.
- Ludwig, E. M. (1988). Neo-Chalcedonism and the Council of 553 [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Graduate Theological Union, USA.
- MacCoull, L. S.B. (1991). Diocletian Era, Oxford Dictionary of Byzantium, 626.
- Madrial, M. (2014). Anadolu’nun Ekümenik Konsilleri. Kutsal Kitap ve Arkeoloji.
- Mango, C.-Scott, R. Ve Greatrex, G. (1997). The Chronicle of Theophanes Confessor: Byzantine and Near Eastern History, AD 284-813. Oxford, Clarendon Press.
- McKechnie, P. (2019). Christianizing Asia Minor: Conversion, Communities, and Social Change in the Pre-Constantinian Era. Cambridge University Press.
- Mullen, R. (2003). The Expansion of Christianity: A Gazetteer of Its First Three Centuries. Brill.
- Osborne, R. E. (1965). St. Paul's Silent Years, Journal of Biblical Literature, 84(1), 59-65.
- Papadakis,A. ve Cutler, A. (1990). Councils, Oxford Dictionary of Byzantium, 540-543.
- Price, R. (2009). The Acts of the Council of Constantinople with Related Texts on the Three Chapters Controversy, Volume 2. Liverpool University Press.
- Price, R. (2012). Politics and Bishops’ Lists at the First Council of Ephesus, Annuarium Historiae Conciliorum 44, 395-420.
- Schaff, P.(2005). The Seven Ecumenical Councils, Grand Rapids, MI: Christian Classics Ethereal Library.
- Şimşek,C. Ve Yener,B.(2010). An Ivory Depiction of Saint Thecla, ADALYA XIII,s.321-334.
- Tabbernee, W. (2014). Early Christianity in Contexts: An Exploration across Cultures and Continents. Baker Academic.
- Talbot A. M. (1996). Holy Women of Byzantium Ten Saints’ Lives in English Translation, Dumbarton Oaks, Washington.
- Watkins, B. (2015). The Book Of Saints: A Comprehensive Biographical Dictionary. Bloomsbury Publishing.
- Wilson, M. (2003). Cilicia: The First Christian Churches in Anatolia, Tyndale Bulletin, 54(1), 1- 16. Harita 1. Adana ve çevresindeki antik yerleşimler (French,2016, s.85)
- Harita 2. Paulus’un Misyonerlik Seyahatleri güzergahları(Bradford,1974,s.366)
- Resim 1. Azize Thekla’nın fildişi üzerine Orans duruşunda tasviri (Şimşek - Yener,2010,s.334)
