Author:
Abstract
Osmanlı Devleti’nin son dönemi yabancı devletlerin bu ülkeden pay almak adına giriştikleri çıkar çatışmalarına sahne olmuştur. Yabancı devletler çıkarlarını tesis etmek adına Osmanlı Devleti’nde çeşitli finans kurumları oluşturmuş veya ülkelerindeki finans kurumlarının birer şubesini Osmanlı toprakları içerisinde tesis etmişlerdir. Bu süreçte en güçlü finans kurumları olarak karşımıza Alman desteğine dayanan Deutsche Bank ve Fransız desteğine dayanan Osmanlı Bankası çıkmaktadır. Türkiye Milli Bankası (The National Bank of Turkey) ise Genç Türk Devriminin hemen arkasından, 1909’da faaliyetine başlayan ve çalışmasını 1931’e kadar sürdüren bir İngiliz bankasıdır. Osmanlı Bankasının içerisinde bulunan Londra Komitesinin önemini zamanla yitirmesi ve bankanın bir Fransız bankasına dönüşmesi nedeniyle Türkiye Milli Bankası, Osmanlı’da İngiliz çıkarlarını temsil eden tek banka olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye Milli Bankası bir İngiliz bankası olmakla beraber özellikle kuruluş aşamasında İttihat ve Terakki liderleri tarafından desteklenmiş ve bankanın yönetim kurulunda partiden isimler yer almıştır. Bu anlamda Türkiye Milli Bankası, bankacılık sektörüne egemen olan Deutsche Bank ve Osmanlı Bankasına karşı rakip olarak desteklenmiştir. Çalışmamızda yabancı bankaların Osmanlı Devletindeki faaliyet alanları incelenecek ve özel olarak Türkiye Milli Bankasının faaliyetleri, Osmanlı ve Türkiye ekonomisine katkıları, Türk İngiliz ilişkilerindeki rolü ve Cumhuriyet’e giden süreçten ne şekilde etkilendiği üzerinde durulacaktır.
Keywords
Abstract
The last period of the Ottoman Empire witnessed to the conflicts of interest that the foreign states attempted to get a share from this country. The foreign states established several financial institutions so as to retain their interests in the Ottoman Empire or they established a branch of the financial institutions, which were in their countries, within the Ottoman territories. Within that period we confront the Deutsche Bank based on German support and the Ottoman Bank based on French support as the most powerful financial institutions. The National Bank of Turkey started its operations in 1909 soon after the Young Turk Revolution and it was an English bank which continued its work until 1931. We confront the National Bank of Turkey as the only bank which represented the English interests in the Ottoman because London Committee within the Ottoman Bank lost its importance over time and the bank turned into a French bank. Although the National Bank of Turkey was an English bank, it was supported especially in the establishment phase by the Union and Progress leaders and some people of the party took part in the bank management. In this sense, the National Bank of Turkey was supported as a rival against the Deutsche Bank and the Ottoman Bank which dominated the banking sector. In our study, the fields of activity of the foreign banks in the Ottoman Empire will be observed and particularly it will be dwelled on the activities of the National Bank of Turkey, its contributions to the economy of Ottoman and Turkey, its role in Turkey-England relations and how it was affected from the process of Republic.