Author:
Abstract
Türkmen Türkçesi, Oğuz grubu Türk lehçelerinin doğu kolunu temsil etmektedir. Çağatay Türkçesinin etkisinde gelişen bir yazı dili olduğu için doğu ve kuzey kolunda bulunan Türk lehçelerine ait özellikler de taşımaktadır. Birçok ağzı bulunan Türkmen Türkçesinin yazı dili, 1925’ten beri Türkmen-Yomut ağzına dayanmaktadır. Söz varlığının temelini Türkçe sözcüklerin oluşturduğu Türkmen Türkçesinde çoğunlukla Rusça, Arapça, Farsça ve Moğolcadan alıntı sözcükler bulunmaktadır. Alıntı sözcükler genellikle Türkmen Türkçesinin dil kurallarına uydurulmuştur. Bu çalışmada, Türkmence-Türkçe Sözlük’te geçen sözcüklerdeki ünsüz uyumu, ötümlülük-ötümsüzlük bakımından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada yalnızca sözcük kök ve tabanları incelenmiş olup birleşik ve yansıma sözcüklerle ekler incelemeye alınmamıştır. Türkçe sözcükler özellikle Eski Türkçe Dönemi ve Divanu Lugati’t-Türk’te geçen biçimleriyle alıntı sözcükler ise asıl biçimleriyle karşılaştırılmıştır. Bu çalışma, bir köken bilgisi çalışması olmayıp sözlükteki tanıklanabilen malzemeyle sınırlıdır.
Keywords
Abstract
Turkmen Turkish represents eastern part of the Turkish vernaculars. As it is a written language which developed under the influence of Chagatay Turkish it also has qualities which are only shared by eastern and northern Turkish vernaculars. Turkmen Turkish written language, which has several dialects, depends on Turkmen-Yomut dialect since 1925. Turkmen Turkish mostly has words from Russian, Arabian, Persian and Mongolian. Borrowed words are generally adapted to language rules of Turkmen Turkish. In this article, words in Türkmence-Türkçe Sözlük have been evaluated in terms of consonant harmony, voiced-unvoiced words. The article only examines bases of words; accordingly, compound words and onomatopoeic words have been excluded. Turkish words are compared according to their forms especially found in Old Turkish Period and Divanu Lugati’t-Türk, on the other hand, borrowed words are compared depending on their base forms. This study, which is not an etymologic research, is restricted with the words available in above-mentioned dictionary.