Author :
Abstract
Bu makalede Eskişehir’in Seyitgazi ilçesinde 1464-65 yıllarında yeniden inşa edildiği anlaşılan Seyit Battal Gazi Türbesi’nin Battal Gazi Kültü olarak tanımlayabileceğimiz inanışın, bölgede daha sonraki yıllarda inşa edilmiş anıt türbelerin mimarisine etkisi ele alınmaya çalışılmıştır. Seyit Battal Gazi Türbesi (1464) ile birlikte ele aldığımız türbelerin inşa faaliyetlerini, bölgenin dini, sosyal ve siyasal yapısına bağlı olarak değerlendirebiliriz. Özellikle 15.-16. yüzyıllarda bölgedeki zaviyeler (Öncelikle Seyid Battal Gazi Külliyesi), ihya edilmiştir. Bu yapılara (Mihaloğulları ailesinin özel ilgisine paralel), Osmanlı başkentinin sosyal ve siyasi politikalarına bağlı olması muhtemel, büyük yatırımlar yapıldığını görmekteyiz. Seyid Battal Gazi Külliyesi’nde yapılan onarım ve ilaveler ile Sücaeddin Veli Külliyesi ve Üryan Baba Zaviyesi’nin inşası buna örnek teşkil eder. Sonuç olarak; bölgede inşa edilen Şeyh Sücaeddin Türbesi, Üryan Baba Türbesi, Demirtaş (Mürvet Ali) Paşa Türbelerinin sekizgen prizma biçimli gövdeleri, kubbe örtüleri ve mimari kuruluşlarıyla Battal Gazi Kültü’nün anıtsal yapısı olan Seyit Battal Gazi Türbesi’nin formunu bir anlamda tekrar etmesine neden olarak, Seyid Battal Gazi Kültü’nün başat bir rol oynadığı söylenebilir.
Keywords
Abstract
In this article, the effect of the belief that we can define the Seyit Battal Gazi Tomb as the Battal Gazi Cult, which was understood to be rebuilt in 1464-65 in Seyitgazi district of Eskişehir, on the architecture of the monumental tombs built in later years is tried to be discussed. We can evaluate the construction activities of the tombs, which we discussed together with the Seyit Battal Gazi Tomb (1464), depending on the religious, social and political structure of the region. Especially 15.-16. the lodges in the region in the centuries. (First of all, the Seyid Battal Gazi Complex) has been revived. The repairs and additions made in the Seyid Battal Gazi Complex and the construction of the Sücaeddin Veli Complex and Üryan Baba Lodge are examples of this. As a result; The Seyh Sücaeddin Tomb, Üryan Baba Tomb, Demirtaş (Mürvet Ali) Pasha Tombs' octagonal prism-shaped bodies, dome covers and architectural structures, which were built in the region, caused the Seyit Battal Gazi Tomb to repeat the form of Seyit Battal Gazi Mausoleum, which is the monumental structure of the Battal Gazi Cult. It can be said that the Seyid Battal Gazi Cult played a dominant role.
Keywords
- Altınsapan, E. (1990), “Seyyid Battalgazi Külliyesinde Yer Alan Ümmühan Hatun Türbesi”, I. Uluslararası Seyyid Battalgazi Semineri Bildirileri, 10-11 Eylül 1990, s.47-57, Eskişehir.
- Altınsapan, E. (1993), “Eskişehir Seyitgazi Külliyesi” Dekorasyon Dergisi, Sayı:45, s.115b- 115d.
- Altınsapan, E. (1999), Ortaçağ’da Eskişehir ve Çevresinde Türk Sanatı (11.-15. Yüzyıllar Mimarisi), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
- Altınsapan, E. ve Deveci, A. (2000), “Eskişehir Seyitgazi Üçsaray Köyü Elveren Zaviyesi ve Türbesi”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:1, Sayı: 2, s. 55-68, Eskişehir.
- Altınsapan, E. ve Parla C. (2004), Eskişehir Selçuklu ve Osmanlı Yapıları I, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
- Altınsapan, E. (2005) “Heteredoks İnanç Sürecinde Seyyid Battalgazi Türbesinin Seyitgazi Bölgesinde Diğer Anıt Mezarlara Olan Biçimsel Etkisi”, I. Uluslararası Dünden Eskişehir Sempozyumu, Eskişehir
- Altınsapan, E., Say, Y. ve Gerengi, A. “Seyitgazi İlçesinde Bulunan Üryan Baba Zaviyesi ve Türbesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı: 62, 2012, 15-26.
- Arık, O. (1969), “Erken Devir Anadolu Türk Mimarisinde Türbe Biçimleri”, Anatolia, XI, s.87- 119.
- Aydın, F. (1971), “Seyitgazi Aslanbey Köyünde Şeyh Şücaeddin Külliyesi”, Vakıflar Dergisi IX, s.201-243.
- Başar, F. (2005),İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 30, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s.24-25, İstanbul.
- Boratav, P. (1949), “Battal”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 2, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 344-351, İstanbul.
- Doğan, A. I. (1977), Osmanlı Mimarisinde Tarikat Yapıları, Tekkeler, Zaviyeler ve Benzeri Fütüvvet Yapıları, İstanbul Teknik Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Emecen, A. F. (2012), “Timurtaş Paşa”, İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 41, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 185-186, İstanbul.
- Evliya Çelebi (1966), Evliya Çelebi Seyahatnamesi, I-II, (Çev. Mehmet Zıllîoğlu), Alemdar Ofset, İstanbul.
- Ocak, A. Y. (1978), “Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi XII, s. 247-290, Ankara.
- Ocak, A. Y. (1992), “Battalgazi”, İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 5, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 204-205, İstanbul.
- Sabev, O. (Bahar 2013), “Osmanlıların Balkanları Fethi ve İdaresinde Mihaloğulları Ailesi (XIV.-XIX. Yüzyıllar): Mülkler, Vakıflar, Hizmetler”, OTAM, Sayı: 33, s. 229-244.
- Say, Y. (1998), “Seyyid Battal Gazi Kültü ve Seyyid Battal Gazi Külliyesi”, Tarihte Eskişehir Sempozyumu-I, (2-4 Kasım 1998), s. 151-208, Eskişehir.
- Say, Y. (2010), Süca’eddin Veli ve Külliyesi, Eskişehir
- Şahin, H. (2010), “Şücâüddin Velî ”, İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 39, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 247-248, İstanbul.
- Tarlakazan, B. E. ve Tıngır, M. (2018), “Selçuklu İzleri Taşıyan Kimi Belediye Amblemlerindeki Sembollerin Tarih Kültür Ve Tasarım Açısından İnceleme”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XI-I , s. 111-128.
- Turgut, V. (2019), “Vakıf Belgelerine Göre Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi Aileleri II: Âl-i Timurtaş Paşa”, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, LIII, s. 51-120.
- Tuncer, O. C. (1987) “Tarikat Yapılarında İşlevin Tasarıma Etkisi”, IV. Vakıf Haftası, 2-4 Aralık 1987, s.44-64, Ankara.
