Author:
Abstract
Yeni Uygur Türkçesi, günümüze ulaşıncaya kadar siyasî, sosyal ve kültürel değişmelerden etkilenmiş, bundan dolayı diğer Türk lehçeleri ile arasında bazı farklılıklar oluşmuştur. Ancak bu etkileşimlere rağmen Uygur Türkçesi, özünü muhafaza etmeyi başarmış ve bir çok alanda da metinler ortaya koymuştur. Bu alanlardan biri de dini metinlerdir. Dini metinler dillerin söz varlığını zenginleştirmeleri açısından büyük bir öneme sahiptir. Özellikle dini metinlerdeki soyut kavramlara verilecek olan karşılıklar dilin büyüklüğünü ortaya koyar. Ayrıca dilin işlenmesi açısından da soyut kavramlara karşılıklar verilmesi önemlidir. Bu çalışmadaki amaç, Muhammet Salih tarafından 1992 yılında yapılmış olan Yeni Uygurca tercümedeki soyut zaman ve mekan kavramlarının ne kadarının Yeni Uygurca ne kadarının Arapça veya Farsça olduğunu belirlemektir. Bu tercüme, son dönem tercümelerinden biridir. Bu bakımdan son dönemde dini terimlere karşılık verilmesi bakımından önem arz etmektedir. Çalışmada, Yeni Uygur Türkçesi Kur’an-ı Kerim tercümesinde geçen Ahiret, Kıyamet, Hesap Günü, Cennet ve Cehennem kavramlarının sadece isim olanları incelenmiştir. Çalışma yapılırken ilk önce bu kavramların ve bunların diğer isimlerinin Kur’an-ı Kerim’de geçtiği yerler ayet ayet tespit edilmiş ve ayet numaraları sure numaraları ile birlikte yazılmıştır. Daha sonra bu kavramların Yeni Uygur Türkçesi Kur’an-ı Kerim tercümesindeki karşılıkları ve anlamları yazılmıştır. Ayrıca terimin ilk geçtiği ayet de örnek olarak verilmiştir. Çalışmanın sonunda, tespit edilen terimlerin ne kadarının Yeni Uygurca ne kadarının Arapça ve ne kadarının Farsça olduğu sayısal ve yüzdelik değerlerle ortaya konulmuştur.
Keywords
Abstract
Modern Uyghur Turkish has been influenced by political, social and cultural changes until its present day, and therefore some differences between it and other Turkic dialects have occurred. However, despite these interactions, Uyghur Turkish has succeeded in preserving its essence and has produced texts in many fields. One of these areas is religious texts. Religious texts have a great importance in terms of enriching the vocabulary of languages. In particular, the equivalents to abstract concepts in religious texts reveal the magnitude of the language. In addition, in terms of processing the language, it is important to give equivalents to abstract concepts. The purpose of this study is to determine how much of the time and space concepts in the Modern Uyghur translation written by Muhammed Salih in 1992 was in Modern Uyghur and how much in Arabic or Persian. This translation is one of the recent translations. In this respect, it is important to give equivalents to the religious terms in the recent period. In this study, only the noun forms of the concepts of the Hereafter, Doomsday, the day of judgement, Heaven and Hell which are mentioned in the Modern Uyghur Translation of the Quran were examined. First, the places where these concepts and the other names of these were mentioned in the Quran were located verse by verse. They were written together with the verse numbers. Then, the equivalents and meanings of these concepts in the Modern Uyghur Turkish translation of the Quran were written. In addition, the first verse where the term was mentioned is shown as an example. At the end of the study, how much of the identified terms is in Modern Uyghur and how much in Arabic or Persian are indicated by numerical and percentage values.