HARPUT İÇ KALE KAZILARINDA 2015-2017 SEZONLARINDA BULUNAN BİR GRUP KEMİK ESERE İLİŞKİN ÖN DEĞERLENDİRME
Author:
Abstract
Harput, Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Yukarı Fırat Bölümünün güneyinde yer almakta olup “Harput Platosu” olarak adlandırılan yüksek kütlenin güneyine konumlanmıştır. Stratejik bir konuma sahip olan kale Urartular Döneminden başlayarak birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Harput Kalesinde ilk çalışmalar 2005-2009 yılları arasında Prof. Dr. Veli Sevin tarafından başlatılmış, daha sonra 2014 yılında Prof. Dr. İsmail Aytaç başkanlığında kazılara yeniden başlanmış ve günümüzde de çalışmalara devam edilmektedir. Hammadde olarak kemik, işlenmesi sırasında sağladığı rahatlık ve kolay erişilebilirliği nedeniyle Paleolitik Dönemden başlayarak her dönem tercih edilmiştir. Alt Paleolitik Dönemde oldukça ilkel bir şekilde başlayan kemik alet kullanımı Antik Çağda oldukça gelişmiş ve taşınabilir tezgâhlar ile atölyelerde yapılabilir hale gelmiştir. Bu çalışmada, Harput İç Kale kazılarında 2015-2017 yılları arasında farklı bölgelerde bulunmuş toplamda 12 adet kemik eser incelenmiştir. Değerlendirilen eserler; 4 adet iğne,1 adet bız, 2 adet kemik tarak, 1 adet ağırşak, 1 adet kemik zar, 3 adet oyun pulundan oluşmaktadır. Çalışmada ilk olarak, hammadde olarak kullanılan kemiğin yapısı ve kemik eser yapım aşamaları ele alınmıştır. Daha sonra eserler gruplandırıp ön değerlendirmesi yapılmıştır. Son bölümde eserler için bir katalog oluşturulmuş ve bu katalogda genel bilgileri, durumu, tanımı, karşılaştırıldığı kaynaklar detaylı bir şekilde metinden ayrı olarak verilmiştir. Çalışmayı daha anlaşılabilir kılmak için kazı alanlarını, Harput ve kale genel planını gösteren röleve ve fotoğraflar eklenmiştir. Değerlendirilen eserleri Bizans, Osmanlı gibi farklı dönemlere tarihlendirmekteyiz.
Keywords
Abstract
Harput is located on south of the high mass named "Harput Plateu", south of the Upper Firat Part of Eastern Anatolia Region. Castle, which have a very strategical location, is hosted many civilizations from the Urartu Era. Excavations in Harput Castle was started in between 2005 and 2009 years by Prof. Dr. Veli Sevin. After that, excavations started again in 2014 by headshipment of Prof. Dr. İsmail Aytaç and continues nowadays. As a raw material, bone is commonly used in every historical era since Paleolitic Period because its is an easily processing and founding nature. Which began very pritimitive ways in Lower Paleolitic period, using of bone tools has very advanced in Ancient Ages and people start making it on workbenches and ateliers. In this paper, 12 bone artifact analyzed that was found in different sections of Harput Inner Castle excavations, between 2015 - 2017. The analyzed artifacts is 4 pin, a bodkin, 2 bone comb, a spindle whorl, a bone dice, and 3 game stamp. Firstly in this work, structure of bone used as raw material and bone artifact production stages examined. After that, foundings grouped and interpreted. And finally, a catalogue for artifacts created and general informations, status, definitions, sources for comparing another artifacts added in detailed and apart from main text. Survey and photographs added in paper just because make this research more understandable. Examined artifacts we date back to different eras of, Byzantine and Ottoman.