Author:
Abstract
Bir toplumu ve kültürü anlamanın en temel yollarından biri, o dili incelemektir. Toplumların düşünceleri ve kültürleri ile dilleri arasındaki sıkı ilişki buna olanak sağlamaktadır. Dillerin, toplumların kendi geçmişlerinin ürünü olması ve o topluma ait algılama ve düşünme biçimini yansıtması dil-toplum ilişkisini ortaya çıkarmaktadır. Bu ilişkinin en somut örnekleri de toplum içinde güncel olarak kullanılan atasözü ve deyimlerdir. Atasözleri ve deyimler; toplumun yaşam tecrübesini, olaylara bakış açısını yansıtması bakımından hem dil hem de edebiyat malzemesi olarak değer taşır. Çeşitli unsurlarla ilişkilendirilerek oluşturulan atasözleri ve deyimlerin yapısında renk adları da yer almaktadır. Toplumsal yaşamda hayvan, yer, bitki, eşya adı da yapan ve çok geniş bir anlam alanına sahip olan renk adları, atasözleri ve deyimlerle mecazî, toplumsal anlam alanlarına da kavuşmuşlardır. Renk adlarının toplumsal yaşamın temel hazinesi dille olan bu ilişkisi, birçok incelemeyi de gerekli kılmıştır. Bu çalışmada Güncel Türkçe Sözlük’te “ak” renk adının karşılığı olarak verilen ve “ak” renk adına toplumsal yaşamda yüklenen anlam alanlarından hareketle Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde tespit edilmiş ak renk adıyla kurulmuş atasözleri ve deyimler incelenecektir. Öncesinde ak renk adının kavram alanları ve tarihî metinlerdeki kullanımlarından bahsedilip toplumsal dile etki ediş süreci tespit edilmeye çalışılacaktır. Buna bağlı olarak toplumsal ve ortak yaşayışın dile, dilin de toplumsal algı da yarattığı bu çift taraflı etkiye dair izler bulunmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
One of the most basic ways of understanding society and culture, it is to examine the language. The close relationship between the thoughts and cultures of the societies and the languages allows this. It reveals the language-society relation that societies are the products of their own past and reflect the way in which they perceive and think. The most concrete examples of this relationship are the proverbs and idioms used in society at present. Proverbs and idioms; it is valuable both as language and literary material in terms of reflecting the society's experience of life, the point of view of events. The names of colors, which also make the name of animals, places, plants, goods in social life and have a very wide meaning, have also met with metaphorical and social meanings with proverbs and idioms. This relationship, whose color names are the basic treasure of social life, necessitated many examinations. In this study, the proverbs and idioms established in the Dictionary of Proverbs and Idioms Dictionary, which is determined in the Dictionary of Proverbs and Idioms, will be examined in terms of the meaning fields given in the Contemporary Turkish Dictionary for the name of "ak". As a result, there will be traces of this double-sided activity, in which the social and common life is expressed and the language has also created social perception.