Author:
Abstract
Diyarbakır ili ekonomisinde büyük öneme sahip olan tarım arazileri her yıl azalmaktadır. İlin toplam tarımsal arazi varlığı 2003 yılında 810 bin hektar iken, 2009 yılında 571 hektara gerilemiştir. 2003-2013 yılları arasında, Türkiye’de en çok tarım arazisini kaybeden üçüncü ilin Diyarbakır olması da yörenin tarımsal alan ve kentsel gelişim trendinin önemini araştırmaya değer kılmaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın amacı, 1975- 2015 yılları arasında Diyarbakır şehrinin alansal gelişimini belli dönemlere ayırarak şehrin çevresindeki tarım alanlarına etkisini ortaya koymaktır. Çalışmadaki yöntem ve metot; 1975-1985-1995-2005-2015 yıllarındaki şehirsel alan hava fotoğraflarından ve uydu görüntülerinden faydalanılarak ArcGİS’e aktarılmıştır. Şehirsel alanın ortaya koyduğu yerleşme profili tarihler temel alınarak çizilmiş, bu tarihler arasındaki dönemler sayısal analizlere tabi tutulmuştur. Alansal büyümenin en belirgin olduğu yönü ve bu durumun ortaya çıkarttığı sonuçları değerlendirmek amacıyla, anayönler göz önünde bulundurularak ‘Yönsel Büyüme Analizi’ yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda şehir alanı beş kattan fazla büyümüştür. Şehrin yıllık ortalama 187 hektar yapılaşmaya bağlı genişlediği şehirsel gelişim yönünün büyük bir kısmının I. ve II. sınıf tarım arazileri üzerine doğru ilerlediği ortaya çıkmıştır.
Keywords
Abstract
The agricultural lands which are significant for Diyarbakır’s economy are diminishing every year. Total agricultural lands of Diyarbakır have degraded from 810 thousand hectares in 2003 to 571 hectares in 2009. It has been determined in a research conducted between the years 2003 and 2013 that, Diyarbakır is the third city which lost the most agricultural lands. The aim of the study is to present the impact of the areal development of Diyarbakır between 1975 and 2015 on the agricultural lands surrounding the city by distinguishing the aforementioned development into certain periods. The approach and the methodology in the study; the urban area in the years 1975-1985-1995-2005-2015 has been uploaded to ArcGIS with the help aerial photos and satellite images. The house settlement profile defined by the urban area has been marked based on the dates, and the periods between these dates have been analyzed numerically. Considering the main directions, “Directional Growth Analysis” has been made to evaluate the most specific direction of the areal growth and the results it can bring into light. According to the study, the urban area has grown more than 5 times. It has been revealed that as the city expanded based on 187 hectares per year of structuring on average, a significant portion of the urban development direction progressed towards I. and II. class agricultural lands.