ARŞİV BELGELERİNE GÖRE ARKEOLOG PROFESÖR DR. ERNEST ARTHUR GARDNER’İN OSMANLI COĞRAFYASINDAKİ TARİHİ ESERLER ÜZERİNE YAPTIĞI SEYAHATLER
Author:
Abstract
Osmanlı coğrafyası, 19. yüzyılın başlarından 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar tarihçi, arkeolog, botanikçi, doktor, coğrafyacı, seyyah ve araştırmacı kimliği altında; ajanlık, misyonerlik, eski eser kaçakçılığı ve muhtelif zararlı amaçlarla Avrupa’dan gelen kişilerin istilasına maruz kalmıştır. Bu dönemde Balkanlar, Ege Adaları, Anadolu, Mısır, Kuzey Afrika, Yemen, Aden ve Kızıl Deniz dahil olmak üzere Osmanlı coğrafyasının neredeyse her kasabasında bunlara rastlamak mümkün idi. Osmanlı arşiv belgeleri, bu kişilerin gezdikleri yerlere ait gözlemlerini aktardıkları kitaplar ve ülkelerine izinli ya da kaçak yollarla götürdükleri eserler, bu durumu açık bir şekilde göz önüne sermektedir. Bu çalışmada İngiliz arkeolog ve sanat tarihçisi Ernest Arthur Gardner’in (1862-1939) hayatı, kişiliği, Ege adaları ve Batı Anadolu’da antik eserler üzerine yaptığı geziler ele alınmıştır. Çalışmanın temel kaynaklarını, Gardner’in Osmanlı topraklarında yaptığı geziler ile ilgili yazışmaların yer aldığı Başbakanlık Osmanlı Arşiv belgeleri ve E.A.Gardner’in British Library’den temin edilen kitapları oluşturmaktadır. Söz konusu arşiv belgelerinden Gardner’in yaptığı seyahatlerin tarihleri, süreleri ve gittiği yerler tespit edilmiştir. Kitaplarından ise Gardner’in gittiği yerler ile ilgili gözlemleri ve ilgi duyduğu tarihi eserler hakkında malumat elde edilmiştir.
Keywords
Abstract
From the beginning of the 19th century to the first quarter of the 20th century, Ottoman geography has been subjected to the invasion of Europeans who were under the identity of historian, archaeologist, botanist, doctor, geographer, traveler and researcher, by means of espionage, missionary activity, smuggling of ancient artifacts and various harmful purposes. In this period it was possible to come across these people in almost every town of the Ottoman geography including the Balkans, Aegean Islands, Anatolia, Egypt, North Africa, Yemen, Aden and Red Sea. The documents in the Ottoman archives, the books to which they perceive their travels, and the works they took to their country in legal or illegal way, clearly show this situation. In this study, the life, personality of the British archaeologist and art historian Ernest Arthur Gardner (1862-1939) and his visits on Aegean islands and ancient artifacts in Western Anatolia were discussed. The main sources of the work are the documents of the Prime Ministry Ottoman Archives and the books provided by E.A.Gardner's British Library, which correspond to the travels of Gardner on the Ottoman lands.In particular, the dates, durations and places of travel of Gardner's travels have been identified from the archive documents. And knowledge was gathered from his books about his observations on the places where he travelled and the historical works which he was interested in.