Author:
Abstract
Mimari kuruluşu ve çok eskilerden süzülüp gelen bir teknik geleneğin ürünü olan döner eksenli ahşap bindirme tavanıyla dikkati çeken Sivrihisar Akdoğan Mescidi, 15. yüzyılda inşa edilmiş az tanınan bir yapıdır. Onarımlarla yenilenerek günümüze gelebilen bu mütevazi yapının döner eksenli ahşap bindirme tavanı, 19. yüzyıl sonlarından 20. yüzyıl sonlarına kadar Eskişehir merkez, ilçe ve köylerindeki cami ve mescitlerde halkın kendi imkanlarıyla yaptırmış oldukları çok sayıdaki tavandan biridir. Döner eksenli ahşap bindirme tavanların Anadolu’daki varlıkları, Eskişehir ve çevresinde yer alan Frig konutlarının tavanlarının bu türde olabileceklerine işaret eden Vitruvius’un tanıklığı ile MÖ.1. yüzyıla kadar geri götürülebilse de Eskişehir’de Osmanlı dönemi öncesine tarihlenen günümüze gelebilmiş bir örneği bilinmemektedir. Eskişehir Cami ve Mescitlerinin döner eksenli ahşap bindirme tavanları, örttükleri mekanın taban biçimine ve kiriş kaplamalarına göre başlıca iki sınıfta toplanabilmektedir. Kare ve dikdörtgen tabanlı mekanların örtüsünde kullanıldıkları tespit edilen döner eksenli ahşap bindirme tavanların çokgen ve daire tabanlı mekanları örten her hangi bir örneğine rastlanmamıştır. İçlerinde Akdoğan Mescidi’nin de bulunduğu sadece üç cami yapısının tavan kirişlemeleri üstten kaplamalıdır. Bu çalışmada, kirişlemesi üstten kaplamalı döner eksenli ahşap bindirme tavanlı Akdoğan Mescidi, mimari kuruluşu ve tavan özellikleriyle tanıtılmakta, özellikle tavanı, teknik ve biçimsel özellikleri dikkate alınarak Eskişehir’in diğer cami ve mescitlerindeki bu tür tavanlarla kıyaslanarak değerlendirmektedir.
Keywords
Abstract
The masjid of Akdogan at Sivrihisar Township with its architectural structure and the technical tradition coming from the ancient times draws attention with its circular axis superimposed wooden ceiling, constructed in 15th Century but not known widely. This humble building was repaired on various occasions throughout its existence and its circular axis superimposed wooden ceiling has several examples through the end of 19th century and the end of 20th century in the mosques and masjids of Eskişehir province’s townships and villages. The local people with their own resources built them all. They are dated back to the first century BC in Anatolia’s Phrygian housings in Eskişehir and around, as Vitruvius introduced. However, there is not any substantial example of such buildings before the times of the Ottoman. The mosques and masjids around Eskişehir are of two kinds according to the buildings’ base areas and beam coverings. In fact, we did not see any example of such superimposed ceilings built according to their multi angled or circular base areas. Among these examples, only three of them including Akdogan Masjid have upper joists and others have lower coatings. This study introduces Akdogan Masjid and its upper covered beams with circular axis superimposed wooden ceilings and its architectural structure and specifications. The article is also concentrated on ceiling features such as their technical and structural aspects, along with other similar mosques and masjids of Eskişehir are compared and evaluated.